Yel alıcı

Küləyin içəri keçməsi üçün binanın damında tikilmiş keçiddir.

Yel alıcısı qədim zamanlardan binanın içindəki havanı sərinləmək və dəyişdirmək üçün istifadə olunur və onun tarixi qədim misirlilərə və babillilərə gedib çıxır. “Yalnız İranda görülə bilən yel alıcılarının uzun müddət istifadə edildiyini nəzərə alsaq, yel alıcılarının ixtirasını iranlılardan hesab etmək olar. Ərəblər də bununla tanış idilər. İslam dövründə Suriya və Misirdə yel dəyirmanlarının yayılmasının İraqdan keçdiyi güman edilir. İranda bir və ya bir neçə tərəfdən əlverişli küləklər əsən bir çox tropik şəhər və kəndlərdə yel alıcıları tikilir.

Yel alıcının hissələri: Hər bir yel alıcısının üç bölməsi var: a- Uzun və yuxarı tərəfi olan xarici ağız. B) Damdan çəkilmiş çubuq və ya külək keçidi. C. Tavan və ya divarın küncündən daxil olan daxili açılış. Bəzən onun altında bir otaq var ki, ona küləkdən qoruyucu otaq deyilir.

Növlər: Yel alıcıları milin formasından asılı olaraq təsnif edilə bilər:

1- Kvadrat mil (Kub) 2- Silindrik mil 2- 3- Səkkizbucaqlı mil 4- Düzbucaqlı mil

Ümumiyyətlə, əlverişli meh bir neçə istiqamətdən əsdikdə kub və ya silindrik millərdən və ya səkkizguşəli prizmalardan, əlverişli külək yalnız bir tərəfdən əsdikdə isə yalnız bir küləyə doğru açılan düzbucaqlı prizma milindən istifadə olunur.

Nümunələr: Yəzd və ətrafı kimi isti yerlər, Ərdəkan, Nain, İsfahan və başqa yerlərdə, eləcə də Oman dənizi və Fars körfəzi boyunca yerləşən cənub şəhərlərində müxtəlif növ yel alıcıları var. Ən hündür yel alıcısı Yəzddəki Dövlətabad Bağ Sarayının binasıdır ki, bəlkə də ən gözəl yel alıcısıdır. Yəzddəki bəzi su anbarlarında dörd və ya beş yel alıcısı var var və həmçinin altı yel alıcısı tikilib.

Yel alıcılarını evlərdə və yayda tapıla bilər. Onlara  məscidlər, məktəblər, su anbarları və mehmanxanalar kimi bəzi ictimai binalarda da rast gəlinir.