Sənəndəc Muzeyi, Ən qədim dövrlərdən bu günə qədər olan əsərlərin sərgisi

Bu gün Sənəndəc Muzeyi kimi tanınan Salar Səid sarayını Molla Lütfullah Şeyxülislam inşa edib. Onun vəfatından sonra, saray iki hissəyə bölünüb və Həbibi və Salar Səid ailələrinə satılıb. Beləliklə, bu iki hissə öz sahiblərinin adı ilə tanındı: daxili hissə Həbibi ailəsi, xarici hissə isə Abdulhəmid Sənəndəcinin ləqəbi olan Salar Səidə aid oldu. Salar Səid bu hissəni Mədəniyyət İdarəsinə təhvil verdi. 1972-ci ilə qədər bu saray müəllimlər məktəbi, kitabxana və scout evləri kimi istifadə edilib. Bu ildən sonra bina bərpa olundu və bərpa olunduqdan sonra, Mədəniyyət və İncəsənət Nazirliyinin təklifi ilə muzeyə çevrildi.

Salar Səid sarayı əslində iki mərtəbədən ibarətdir: zirzəmi və yerin üstü. Zirzəminin kupol şəklində damı var və bəzəkləri gəc işi və aynə işinin birləşməsidir, ortasında altıguşəli bir hovuz yerləşir. Yerin üstü damı ilə müqayisədə bu sahənin əksər hissəsini mərasim salonu təşkil edir. Bu hissənin şimalında, həyətə baxan yeddi pəncərəli bir ərsi salonu mövcuddur.

Bu gözəl rəsmli şüşə işi, usta Nisa ləqəbi ilə tanınan məşhur Sənəndəc ustalarından biri olan Həbibullah Sənəndəci tərəfindən hazırlanmışdır. Salar Səid binasının irsi binanın ən gözəl hissəsi hesab olunur.

Salar Səid məkanı, hazırda Sənəndəc Muzeyi kimi tanınan bu bina, iki əsas hissədən ibarətdir: arxeologiya və etnoqrafiya. Arxeologiya bölməsində tarixöncəsi dövrlərdən Qacar dövrünə qədər (18-ci əsr) müxtəlif dövrlərə aid əşyalar saxlanılır. Bu bölmədəki bəzi əşyalar qonşu əyalətlərdən toplanmışdır. Muzeyin bu hissəsində sərgilənən bəzi əsərlər, bu əşyaları İrandan xaric etmək istəyən oğruların əlindən alınmışdır.

Enoqrafiya bölməsi isə ilkin olaraq müvəqqəti bir sərgi kimi yaradılmışdır və burada Kürdüstan əhalisinin həyat tərzi nümayiş etdirilir. Kənd təsərrüfatı alətləri, ənənəvi musiqi alətləri və geyimlər, etnoqrafiya muzeyində sərgilənən əşyalar arasındadır.

Sənəndəc Muzeyindəki müxtəlif əşyalar dörd bölmədə nümayiş etdirilir:

1. Tarixöncəsi Bölmə: Bu bölmə binanın giriş koridorunda, əsas zalın yanında yerləşir. Kürdüstanın müxtəlif bölgələrindən, xüsusilə Kəngavər və Bane şəhərlərindən tapılmış gil qablar bu bölmənin əsas əşyalarını təşkil edir.

2. Tarix Dövrü Bölməsi: Bu bölmə muzeyin ən çox əşyasını özündə cəmləşdirir. Ziviyə tarixi təpəsindən (Kürdüstan əyalətinin ən mühüm tarixi təpələrindən biri) tapılmış əşyalar burada nümayiş etdirilir. Qadın bəzək əşyalarından olan bir neçə qızıl parça, boz, qırmızı və bej rəngli gil qablar, firuzəyi, ağ və sarı rəngli şirəli kiçik bir qab, müxtəlif balta növləri, dəfn sancaqları, tikiş iynələri, üzüklər, sümükdən hazırlanmış əşyalar və daşdan hazırlanmış üzüklər və muncuqlar bu bölmədə sərgilənən əsərlərdəndir.

Bu bölmədə bir neçə nizə, xəncər və heykəl də var ki, onların tapıldığı dəqiq yer məlum deyil. Həmçinin, bu muzeydə bəziləri o qədər böyük olan dəfn küpləri də var ki, onlar açıq havada yerləşdirilib. Kərəftu mağarasının tapıntıları da bu bölmədə görülə bilər.

3. İslam Dövrü Bölməsi: Bu bölmədə əşyalar metal və gil qablar kimi iki hissədə nümayiş etdirilir.

4. Müvəqqəti Sərgi Bölməsi: Salar Səid binasının zirzəmisində bürünc heykəllər və şüşə qablar kimi əsərlər sərgilənir. Bu bölmədəki əşyalar muzeyin proqramına uyğun olaraq dəyişir. Muzeyin açıq hava sahəsində də kitabə və məzar daşları kimi əşyalar var ki, onlar da zaman-zaman dəyişdirilir.