Qarşılıqlı anlaşma və bütün mədəniyyətlərə hörmət , xalqlar arasında barışıq və xalqlar arasında sülh üçün vacib ilkin şərtlərdir.

Mədəniyyət cəmiyyətin və ya sosial qrupun fərqli emosional, intellektual, maddi və mənəvi xüsusiyyətlərinin məcmusu kimi qəbul edilməlidir. İncəsənət və ədəbiyyatla yanaşı, mədəniyyətə həyat tərzi, birlikdə yaşam tərzi və inanclarımız daxildir. Mədəniyyətlər zamanla və müxtəlif yerlərdə müxtəlif yollarla inkişaf etmişdir. Bu müxtəlifliyin kökündə qrupların və insan cəmiyyətlərinin kimliklərinin birliyi və çoxluğu dayanır. Mübadilə, innovasiya və yaradıcılıq üçün resurs olaraq, mədəni müxtəliflik təbiət üçün biomüxtəliflik qədər faydalıdır. Beləliklə, mədəni müxtəliflik ümumi bəşəri irsdir və indiki və gələcək nəsillərin rifahı üçün təsdiq edilməlidir.

Mədəni irs və yaradıcılıq; O, mədəni ənənələrə söykənir və digər mədəniyyətlərlə təmasda çiçəklənir. Məhz buna görə də mirasın bütün formalarını qorumaq, onu yaymaq və gələcək nəsillərə bəşər təcrübəsinin qeydi və öz istəklərini ifadə etmək vasitəsi kimi ötürmək çox vacibdir, çünki bu, yaradıcılığı bütün müxtəlifliyi ilə inkişaf etdirməyə kömək edir və onu stimullaşdırır.

İran qədim zamanlardan mədəni müxtəlifliyi yaşayan qədim bir ölkədir; onu mədəni müxtəliflik saymaq olar.  İrandakı mədəni müxtəliflik, bəzi müxtəlif cəmiyyətlərdən fərqli olaraq, tarix boyu siyasi parçalanma və millətlərarası qarşıdurmaya səbəb olmayıb, bu qruplar sülh şəraitində yaşayıblar. Hətta İran tarixinin bəzi dövrlərində bəzi etnik dəyişikliklərə baxmayaraq, bu hadisələr millətlərarası çəkişmə deyil, torpağı qoruyub saxlamaq, tiranlıqla qarşıdurma və hakim təbəqənin səriştəsizliyinə yönəlmiş tədbirlər olmuşdur.

İran etnik qruplarının dinc yanaşı yaşaması semantik sistemə və bütün iranlıların iranlı olmasına ortaq inancından qaynaqlanır ki, bu da onların ortaq tarixinin iki mənşəyi və vahid İslam dininin təsiri altındadır. Bu iki ünsür iranlıları öz kimlik sistemini elə müəyyənləşdirməyə vadar etdi ki, nəinki müxtəlif etnik qruplar bir-biri ilə birgə yaşayır, hətta onların etnik kimlikləri indiyədək milli kimlikləri ilə ziddiyyət təşkil etmir.

Belə bir mədəni və tarixi keçmişə malik İran İslam Respublikası hər zaman digər xalqlarla mədəni dialoqu alqışlayır və bunu regionda və dünyada dostluq və sülhün inkişafının açarı hesab edir və hesab edir ki, etnik xalqlar arasında ixtilaf yaratmaq istəyənlər ya xəstədirlər və ya inadkar olub dünyaya nifrət yaymaq istəyirlər. Mədəni müxtəliflik İslamın özündə də qəbul edilir və Allah yaradılışın gözəlliyini və onunla birlikdə çoxluğunu göstərmək üçün insanları bir çox qəbilə, etnik və millətlərə bölmüşdür ki yaradılışın gözəlliyi görünsün. Bu arada kainatın yaradıcısı təqvalı və ilahi əmrlərə tabe olan bir millət və ya insandan başqa heç bir xalqı başqa bir millətdən və heç bir insanı başqa bir insandan üstün tutmur.

Müəllif hesab edir ki, multikulturalizm mədəni müxtəliflik və insan həyatının gözəlləşdirilməsi mənasındadırsa, çox arzuolunandır və ölkələrin siyasi əsaslarının möhkəmlənməsinə, regionda sülhün və dostluğun artmasına kömək edə bilər. Şərq ölkələri mədəni və etnik müxtəliflik və eyni zamanda dindarlıq baxımından çox irəlidədirlər və onların hamısına Qərb mədəniyyətini onlara təhmil etmək, şübhəsiz ki, mümkün deyil və buna görə də qloballaşma məsələsində dünya səviyyəsində diqqətli olmaq lazımdır. Biz Şərq və İslam kimliyimizi qoruyub saxlamaqla dünyanın digər mədəniyyətləri ilə qarşılıqlı əlaqə qura bilməli və bütün insanlara gözəl həyat arzulamalıyıq.

Əli Purmərcan