Şişə Kəndinin Kitabəsi və Şirbüt Qədim Qalası, Qaradağ Dağlarının Naməlum Görməli Yerləri

Şişə Kəndinin Kitabəsi və Şirbüt Qədim Qalası, Qaradağ Dağlarının Naməlum Görməli Yerləri

Əhər dağları arasında, Şirbüt qalası və Şuşa (Şişə) kəndinin kitabəsi kimi naməlum qədim xəzinələr yerləşir ki, bunlar bölgənin ən maraqlı yerləri hesab oluna bilər. Bu bölgədə heyvan və insan şəklində bir neçə daş parçası da müşahidə olunur ki, yerli sakinlər onlar haqqında xalq hekayələri danışırlar.

Şirbüt Qalası və Yerli Xalqın Onun Haqqındakı İnancı

Şirbüt (Şirbüt) qalası Əhər şəhərinin şimal-şərqində, eyni adlı kəndin yaxınlığında yerləşir. Şirbüt Kəndi Əhərdən 28 kilometr məsafədədir. Şirbütə çatmaq üçün Əhərdən Kəleybərə doğru hərəkət etmək və Vərqəhan yoluna girmək lazımdır. Kusalılar və Babacan kəndlərini keçdikdən sonra Şirbüt Kəndi yolun kənarında görünür.

Şirbüt Kəndindən qalasına gedən yolun ortasında şir formasında böyük bir daş parçası diqqəti cəlb edir. Kənd sakinləri inanırlar ki, bu daş parçası bir "büt" olmuşdur və kəndin adı (Şirbüt, yəni şir şəklində olan büt) ondan götürülmüşdür. Şirbüt Qalasının şimal-şərq hissəsində onun qədimliyindən xəbər verən köhnə divar qalıqları görünür.

Bu qalanın hər yerində nəhəng qayaların göründüyü yaşıl təpələrin ətəyində yerləşməsi onun gözəlliyini artırır. Şirbüt Qalasından bir neçə kilometr cənub-qərbdə "Ağqala" adlanan başqa bir tarixi qala yerləşir. Mütəxəssislər güman edirlər ki, bu iki qala arasında əlaqələr mövcud olmuşdur və Ağqala Şirbüt üçün dəstəkləyici qala kimi tikilmişdir. Bəzi fikirlərə görə, Miladdan əvvəlki ikinci minillikdə, Əşkanilər hakimiyyəti dövründə Ağqala xüsusi əhəmiyyətə malik olmuşdur.

Şişə Kəndinin Kitabəsi

Şişə Kəndi Şirbüt Kəndinin cənubuna yaxın yerləşir və öz tarixi kitabəsi ilə tanınır. Bu kitabəyə gedən yol torpaq və bəzi hissələrdə daşlı-kəsəklidir. Kitabə "Böyük" kimi tanınan bir qalanın şərqində yerləşir. Bu qala yonulmuş sındırılmış daşdan tikilmişdi və bu gün yalnız divarlarının bəzi hissələri qalmışdır.

1998-ci ildə (1377-ci il Şəmsi) bu bölgədə aparılan arxeoloji tədqiqatlar zamanı bir qaya kitabəsi aşkar edilmişdir. Bu kitabə mixi yazı və Urartu dili ilə yazılmışdı. Kitabənin üzərində qalan mətnin tərcüməsi onun tarixini II Argiştinin padşahlığı dövrünə çatdırdı. O, Urartunun 714-cü ildən Miladdan əvvəl 680-ci ilə qədər hökmranlıq etmiş doqquzuncu padşahı idi. Urartular Dəmir dövrünün padşahları idilər ki, onların əraziləri Urmiya gölü, Van gölü, Ermənistan dağları və bugünkü Türkiyənin bəzi hissələrini əhatə edirdi. Onlar Miladdan əvvəl 860-cı ildən 600-cü ilə qədər hökmranlıq etmiş və Qafqaz və Xəzər dənizi bölgələrinin ticarətini nəzarətdə saxlamışdılar. Bu vəziyyət onların hökumətinə böyük sərvət qazandırırdı. Bu sərvət həmin dövrdən qalan tikililərin xüsusi və şahanə memarlığında müşahidə oluna bilər. Bu binaların mövcudluğu Urartuların öz dövrlərinə nisbətən inkişaf etmiş bir sivilizasiyaya sahib olduqlarını göstərir. Bu sivilizasiyanın daha sonra İrana hökmranlıq edən Mad və Əhəməni memarlığına və sivilizasiyasına təsirləri aydın görünür.

Bölgənin müxtəlif hissələrində tapılan qırmızı, noxudu və boz rəngli saxsı qablar və qalanın üstündəki qəbiristanlığın qalıqları bu bölgənin keçmişdə çox inkişaf etdiyini göstərir. Görünür ki, bu gün viran qalmış qala müxtəlif tarixi dövrlərdə yerli əhalinin yaşayış yeri olmuşdur.

Bu bölgənin digər görməli yerlərindən biri, biri baş və üz hissəsinə bənzər hissəyə malik olan iki piramida şəkilli daş parçasıdır. Yerli sakinlər bu daşları "Gəlin Daşı", yəni "insanabənzər" adlandırırlar. Onlar öz xalq hekayələrində Gəlin Daşını lənətlənərək daşa çevrilmiş bir gəlin hesab edirlər. Bu daşların cənubunda isə uzun saqqallı iki insanabənzər heykəl müşahidə olunur.

Milli Qeydiyyatı

Şişə Kəndinin Qəbiristanlığı, Qalası və Kitabəsi 2001-ci ildə (1379-cu il Şəmsi) İranın Milli Abidələr Siyahısına daxil edilmişdir. Şirbüt Qalası da 2008-ci ildə (1386-cı il Şəmsi) İranın Milli Abidələr Siyahısına daxil edilmişdir. Bütün bu əsərlər Miladdan əvvəlki birinci minilliyə aiddir.