Aban-Yəzddə nar ayıdır

Nar özünəməxsus bir meyvədir; adətən kiçik ağaclardan (bəzi növlərdə hündürlüyü 5 metrə qədər çatır) əldə olunur. Onun toxumları qırmızı, ağ və ya bu iki rəngin qarışığı ola bilər. Nar ağacı uzunömürlüdür, bəzi növləri isə məhsul vermir, lakin gözəlliyinə və kölgəlik yaratmaq qabiliyyətinə görə becərilir.

Nar ağacı Himalay dağlarından Türkiyəyə qədər geniş ərazilərdə yetişsə də, ən keyfiyyətli növləri İranda bitir. İran hər il 1 milyon tondan çox nar istehsalı ilə dünyanın aparıcı istehsalçı ölkələrindən biridir. Hazırda ölkə üzrə 91 min hektardan çox ərazi nar bağlarına ayrılıb. Müxtəlif nar növlərinin yığımı şəhrivər ayının ortalarından (sentyabrın əvvəllərindən) başlayır və aban ayının sonlarına (noyabrın əvvəllərinə) qədər davam edir.

Bu meyvə iranlılar arasında çox məşhurdur və hətta qədim əfsanə və dastanlara da daxil olmuşdur. İranlılar narı “cənnət meyvəsi” adlandırır və ona xüsusi hörmət göstərirlər. Qədim İranda nar bolluğun və bərəkətin simvolu hesab edilirdi. Çünki bir narın içərisində yüzlərlə dənə olurdu və hər biri yeni bir ağaca çevrilə bilərdi – bu da həyatın və çoxalmanın simvolu kimi dəyərləndirilirdi.

Narın Yalda süfrələrinə (qışın ilk gecəsi keçirilən mərasim) daxil olması da qədim dövrlərə və iranlıların bu meyvəyə olan baxışlarına dayanır. Nar ağacının meyvəsi, qabığı, kökü, toxumları, yarpağı, çiçəyi və gövdə qabığı – hamısı şəfa verici xüsusiyyətlərə malikdir və İran ənənəvi təbabətində istifadə olunur.

Nar çiçəyinin atəşə bənzər forması onu zərdüştilər arasında müqəddəs etmişdir. Onun naxış motivləri Persepolisdəki daş oyma təsvirlərdə də görünür. Sufilər narı “çoxluqda vəhdətin rəmzi” kimi qəbul edirlər: çünki narın bir meyvə içində saysız-hesabsız dənələri onun varlığın bütövlüyünü və çoxluq içində birliyi təmsil etdiyini göstərir.

Yəzd narının özünəməxsus xüsusiyyətləri

Nar demək olar ki, bütün İran əyalətlərində yetişir, lakin Fars, Yəzd, İsfahan və Mərkəzi əyalətlərinin narlari daha keyfiyyətli sayılır. Yəzd əyalətində Meybod, Yəzd, Təft və Əbərkuh şəhərləri nar istehsalının əsas mərkəzləri kimi tanınır. Yəzd şəhərinin 976 hektar nar bağları var və o, əyalətin ən böyük istehsalçısı sayılır.

Əyalətin ən tanınmış nar növləri bunlardır: Məlas Yəzdi, Şirin Şəhvâr, Zâğ-e