Kəndovan, İranın Ən Qəribə Kəndi

Kəndovan, İranın Ən Qəribə Kəndi

Qaya divarlarında qazılmış evləri olan Kəndovan kəndi İranın ən qəribə kəndlərindən və yaşayış məskənlərindən biri hesab edilə bilər.

Üskünün 18 km-liyində və Təbrizin 48 km-liyində, "Sultan Dağı"nın ətəyində bəzi mütəxəssislərin fikrincə yeddi min ilə çatan bir tarixə malik qəribə bir kənd yerləşir: "Kəndovan kəndi", evləri qayaların içərisində oyulmuş bir kənd.

Kəndovan Kəndinin Tarixçəsi

Bəzi mütəxəssislər Kəndovan kəndi ərazisində insan məskənlərinin tarixinin yeddi min il əvvələ getdiyinə inanırlar. Buna baxmayaraq, Kəndovan kəndinin XIII əsrdə (Hicri VII əsr) yaranmış olduğu güman edilir. Kəndin ilkin sakinlərinin, ehtimal ki, Kəndovan kəndinin iki km qərbində yerləşən Heyləvər kəndinin sakinləri olduğu düşünülür. Onlar monqol hücumu səbəbindən kəndlərini tərk edərək, təbii relyefin onlara daha yaxşı mühafizə təmin etdiyi yerlərə köçmüşlər.

Bu güclü ehtimala baxmayaraq, bu yaşayış məskəninin yaranması haqqında bir neçə başqa fikir də mövcuddur: Bəziləri Kəndovan kəndinin hər il isti fəsildə bu bölgəyə köç edən köçərilər tərəfindən yaradıldığına inanır. Onlar bir müddət özləri üçün qazdıqları evlərdə yaşamışlar, sonra isə bu insanların hamısı və ya bir hissəsi köçəri həyatın çətinliklərindən qurtulmaq üçün bu evlərdə məskunlaşmışlar. Bəziləri isə Kəndovan kəndinin yaranmasını bölgənin yaxşı mövqeyinə görə ora səngər qazmağı seçən döyüşçülərə aid edirlər. Bu səngərlər tədricən ailə həyatı üçün evlərə çevrilmişdir.

Görünür ki, kəndin ilk evləri kəndin köhnə Cümə Məscidinin yerləşdiyi yerdə qazılmışdır. Daha sonra kənd sakinlərinin sayının artması ilə evlər əvvəlcə şərq hissədə, sonra isə qərb tərəfdə genişlənmişdir. Bəzi rəvayətlərə görə, keçmişdə hər bir gənc kənd qızlarından biri ilə evlənmək üçün qayaların içərisində bir evə sahib olmaq məcburiyyətində idi. Buna görə də evlənmək istəyənlər əvvəlcə ev qazmaqla məşğul olurdular.

Kəndovan Kəndinin Xüsusiyyətləri

Kəndovan Səhəndin "Vidəhər" və ya "Üsküçay" dərəsində yerləşir. Onun qışı soyuq və sərt, yayı isə mülayimdir. Kəndin yaxınlığında müalicəvi xüsusiyyətə malik suya malik olan bir mineral su bulağı kəndin şöhrətini artırmışdır. Uzaqdan Kəndovan kəndi bir neçə hündür qaya kimi görünür, lakin ona yaxınlaşdıqca tədricən bu qayaların üzərinə quraşdırılmış qapılar və pəncərələr üzə çıxır. Evlərin qayaların içərisində oyulması səbəbindən əsrlər keçməsinə baxmayaraq, bu evlər hələ də xüsusi təmirə ehtiyac olmadan yaşayışa yararlıdır.

Kənd evləri əsasən iki mərtəbəlidir, mətbəx, anbar və tövlə birinci mərtəbədə, yeməkxana, yataq otağı və qonaq otağı isə yuxarı mərtəbədə yerləşir. Memarlıq forması baxımından, Türkiyədəki "Göreme Kapadokya" Kəndovanla oxşarlığa malik bölgələrdən biri hesab edilə bilər.

Kəndovan Kəndinin Adı Nə Anlama Gəlir?

Kəndovan kəndi keçmişdə "Kəndcan" adlanırdı. Bu ad "qazmaq" felindən götürülmüşdür və kənd evlərinin dağ qayalarının içərisində qazılmasına işarə edir. Bu evlər Səhənd dağının ətəyindəki vulkanik qayalarda yaranmışdır. Buna baxmayaraq, bəziləri bu adı kənd sakinlərinin peşəsi ilə əlaqələndirirlər: Bu kənddə arıçılığın yayılması səbəbindən çoxlu arı pətəyi (kəndu) mövcud idi. Bu pətəklərin mövcudluğuna görə, kəndi "Kəndovan" adlandırmışlar və bu ad "Kəndu" (pətək) adından götürülmüşdür.

Bəzilərinin fikrincə, Kəndovan əslində "Kəndiəvan" olub və "kəndi", "ev" və yer zərfi olan "van" olmaqla üç sözdən ibarət idi. Bu baxışda Kəndovan "öz evi" mənasını verir ki, bu da hər bir ailənin ev qazmaq və orada məskunlaşmaq müstəqilliyini vurğulayır.

Kəndovan Kəndinin Unikal Xüsusiyyətləri

Kəndovan kəndinin bəlkə də ən bariz və xüsusi xüsusiyyəti onun evlərinin tikinti növüdür. Bu yaşayış tərzini insanın təbiətlə birlikdə yaşamasının simvolu hesab etmək olar ki, burada tikinti materiallarından istifadə əvəzinə, təbiətə ən az müdaxilə edilmiş və evlər qayaların içərisində yaradılmışdır. Buna baxmayaraq, kənd sakinləri evlərinin gözəlliyini laqeyd qoymamış və həkk edilmiş və bəzədilmiş qapılar, işıq pəncərələri və pəncərələr istifadə edərək onu daha da gözəlləşdirməyə çalışmışlar.

Kəndovan Kəndinin Milli Qeydiyyatı

Kəndovan kəndinin unikal xüsusiyyətləri bu kəndin adının 1997-ci ildə (1376-cı il Şəmsi) İranın Milli Abidələr Siyahısına daxil edilməsinə səbəb olmuşdur.