Palanqan kəndi, Oramanatın ən qədim insan məskənlərindən biridir

Palanqan kəndi, Oramanatın ən qədim insan məskənlərindən biridir

Palanqan kəndi özünəməxsus arxitekturası və saf mənzərəsi ilə bu bölgənin ən qədim insan məskənlərindən biri olan Oramanat rayonunun kəndlərindən biridir.

Yaşıl və mənzərəli Kürdüstanın əyalətində Palangan kəndi çoxdankı adət-ənənələrinə və xüsusi pilləkən arxitekturasına və təmiz təbiət mənzərələrinə görə turistlər üçün ən yaxşı yerlərdən biri hesab olunur. Bu kənd “Uramanat” bölgəsində yerləşir və evlərinin quruluşuna görə onu “Kürdüstanın Məsələsi” də adlandırırlar. Pələngən kəndi pilləkən formasında tikilib və hər evin damı yuxarı həyətdir. Yerli camaat bu kəndi “Pənqan” kimi də tanıyır.

Oramanat İranın qərbində və İraqın şərqində əhalinin kürd dilində danışdığı dağlıq rayonların bir hissəsini əhatə edir. Bu bölgənin təbii landşaftları ilə yanaşı, onun tarixi də çox zəngindir və orada insanların məskunlaşma tarixi tarixdən əvvəlki dövrlərə gedib çıxır.

Palanqan kəndinin tarixi

1926-cı ildə Palanqanın Tanqivar vadisindəki mağarada yunan və parfiya pəhləvi dilində yazı olan mağarada darı ilə dolu küp tapıldı. Bu yazı “Bançaq Oraman” kimi tanınır və bu günə qədər bütün Oramanatda aşkar edilmiş ən qədim sənəddir. Bu yazıda eramızdan əvvəl 87 və ya 88 və eramızdan əvvəl 22 və 21-ci illərə bərabər olan tarixlər var. Bu sənədə görə, Palanganın tarixi tarixi, ehtimal ki, Huramatın digər ərazilərindən daha çoxdur.

Maraqlı məqam ondan ibarətdir ki, o dövrün palenqanlıları Xəzər dənizi əhalisinə oxşar dildən istifadə edirdilər. Buna görə də belə bir fərziyyə irəli sürülüb ki, Palanqanın ilk sakinləri Xəzər dənizindən buraya köçən və tədricən bütün Avaramanat ərazisinə yayılan mühacirlərdir.

Palanqan kəndi haradadır?

Palanqan kəndi Kamiyaran şəhərində və Oraman və ya Horaman adlı rayonun başlanğıcında yerləşir. Əgər Kamiyarandan bu kəndə getmək fikrindəsinizsə, “Şahu” bulvarı və Kamiyaran Mərivan yolunu keçməklə 50 kilometr məsafə qət etməlisiniz. Kamiyaran Sənəndəc və Kirmanşah iki şəhərinin ortasında yerləşir və Sənəndəcdən 75 km, Kirmanşahdan isə 55 km məsafədədir. Sənəndəc-Kamiaran yolu dağlardan və çoxsaylı yamaclardan keçdiyinə görə ən təhlükəli yollardan biri hesab olunur.

Palanqan Zaqros dağlarının ətəyində və "Təngivar" adlanan vadidə yerləşir. Bu səbəbdən də kənddəki evlərin quruluşu pilləlidir. Dar dərəsinin mərkəzindən, evlərin aşağı axınından “Təngəvar” adlı gurultulu çay keçir. Bu çay vadinin iki tərəfində kəndin iki hissəsinin sərhədidir. Palanqan kəndinin tikililəri regionda ən ucuz və əlçatan material olan çınqıldan tikilib. Palanganın iqlimi dağlıq ərazilərdə yerləşdiyi üçün qışda çox soyuq, yayda isə sərin və xoşdur.

Palanqan kənd ənənələri

Palanqan kəndinin unikal xüsusiyyətlərindən biri onun qədim tarixi və qədim adət-ənənələridir.

Dəf çalma mərasimi Kürdüstanın bəzi bölgələrində daha çox dini bayramlar zamanı həyata keçirilən ənənələrdən biridir. “Həzər dəf” mərasimində kənd camaatı yerli paltar geyinir, əllərində dəflə damlarda, xiyabanlarda dayanırlar. Sonra qrup rəhbəri kimi bir nəfər daf çalmağa başlayır və hamı onu müşayiət edir.

Dəf çalmağı bəzən tənbur adlı başqa alət də müşayiət edir. Tənbur Kürdüstan vilayətinin məşhur alətlərindən biridir, sapı uzun, gövdəsi armudvari formadadır.

Tarixi qala

Kənddən 800 metr aralıda yerləşən və 13-14-cü əsrlərə aid olan bu kəndin digər tarixi abidəsi Palanqan tarixi qalasıdır. 2005-ci ildə tikilmiş bu qala Milli tarixi əsər kimi qeydiyyatdan keçmiş, uzun müddət Kalhor hökmdarlarının iqamətgahı olmuşdur. Ola bilsin ki, bu qala 16-cı əsrdə yerli idarəetmə mərkəzi Palenqandan köçürüldükdən sonra boş qalıb.

Sirvan çayı və Tanhevor boğazı

Kəndin mərkəzindən keçən Təngəvar çayı Pələngən kəndinin şimalından keçən “Sirvan” adlı daha böyük çayın qoludur. Kəndin iki hissəsinin əhalisini birləşdirən Təngəvar çayı üzərində çoxlu körpülər salınıb.

Kənd bulaqları

Pələngən kəndinin “Şeyx Ömər” bağında çoxlu bulaqlar var ki, onların arasında “Syed Ələddin”, “Xatun” və “Şitə” bulaqları var.

Palanqan kəndinin milli qeydiyyatı

Palanqan, 2021-ci ildə YUNESKO-nun dünya siyahısında qeydə alınmış Oramanatın landşaft və ya mədəni oxunun bir hissəsidir.