Sərostanın Sasani sarayı, padşahın istirahət yeri, yoxsa Zərdüşti məbədi?

Sərostanın Sasani sarayı, padşahın istirahət yeri, yoxsa Zərdüşti məbədi?

Sərostandakı Sasani sarayı islamdan əvvəlki dövrə aid tikililərdən biridir və ehtimal ki, padşahın istirahət yeri və ya Zərdüşti od məbədi kimi istifadə edilmişdir.

İran tarixi və qədim bir ölkədir. Min illik bu ölkədə Fars əyaləti dünyanın ən qədim imperiyalarının beşiyi hesab olunur. Fars əyalətinin tarixi abidələrindən biri də onun istifadəsi ilə bağlı müxtəlif fikirlərə malik olan Sasanilərin Sərostan sarayıdır.

Sərostanın Sasani sarayının tarixi

Əksər tədqiqatçılar bu sarayı Bəhram Qor ləqəbli V Bəhramın (miladi 421-ci ildən 438-ci ilədək hakimiyyətdə olmuş) hakimiyyətinə aid edirlər. Bu ifadə dəqiq yaş ölçmələrinə uyğundur. Tapıntılara görə, bu saray İslam dövründə də istifadə olunub.

Sarostanda Sasani sarayının istifadəsi

Bəzi ekspertlərin fikrincə, Sərostan sarayının sahəsi kiçik olduğuna görə bu yer şahın iqamətgahı üçün tikilməyib və çox güman ki, Sasanilər dövründə Zərdüştilik ayinləri üçün istifadə edilən od məbədi olub. Ancaq bu fikri qəbul etsək, bir ziddiyyətlə qarşılaşacağıq, çünki binanın ölçüsü yanğın məbədi üçün çox böyükdür. Buna görə də, yəqin ki, kral kurortu və ya ov yeri hesab edilə bilər.

Sərostan Sasani sarayının memarlığı

Bu saray dördmərtəbəli tikilidir və “Sasan sarayı” və ya “Çartaq” kimi də tanınır. Bu sarayda istifadə edilən memarlıq qədim İran memarlığını İslam dövrü ilə bağlayır.

Bu sarayın sahəsi 25 hektardır. Bu sarayın Fars əyalətinin Firozabad şəhərindəki Ərdəşir Babkan sarayı ilə böyük oxşarlığı tamamilə aydındır. Sərostan Sasani sarayında istifadə olunan materiallar daş, kərpic və suvaqdır. Binanın əsas fasadı cənub tərəfdədir və mərkəzi eyvan və ətrafı iki eyvandan ibarətdir. Sarayın mərkəzi hissəsində uzunluğu və eni 13 metr, hündürlüyü 18 metr olan kvadrat formada eyvan tikilib. Bu eyvan əsas zala və həyətə aparır.

Bir neçə addım binanın şimal hissəsini sarayın xarici sahəsi ilə cənub hissəsi ilə birləşdirir. Bu hissə kompleksin şərqində yerləşən digər eyvanla birləşir. Binanın hər iki tərəfində beşik tağlı iki dar otaq tikilmişdir. Bu otaqlar bir-birinə bənzəmir və günbəzlərini möhkəmləndirmək üçün sütunlar və mötərizələr düzəldilib.

Bu binanın ətrafındakı təpələr və qeyri-bərabərlik onun ətrafında yəqin ki, başqa tikililərin də olduğunu göstərir.

Sərostan sarayı ilə Firozabad sarayının oxşarlığı

20-ci əsrin fransız memarı və arxeoloqu Andre Qodar Ərdəşir Babkan sarayı ilə Sərostasarayının oxşarlığına diqqət çəkib. Hər iki binada günbəz tağları kərpicdən hörülmüşdür. Sərostan sarayının əsas zalının arxasında, ətrafında yaşayış üçün tikililər olan həyət var. Bu binalar müqayisə edilmədən tikilir və mütənasib ölçülərə malik deyildir. Eyni vəziyyəti Firozabad sarayında da müşahidə etmək olar, fərqlə ki, Sərostan sarayının təfərrüatları getdikcə daha müxtəlifdir.

Firozabad Sarayının ölçüsü Sərostan Sarayının ölçüsündən dörd dəfə böyük olduğundan, onun istifadəsi yəqin ki, daha çox olmuşdur. Görünür, Sərostan Sasani sarayı yalnız qəbul üçün istifadə olunub, çünki zallar dəbdəbəli və genişdir, lakin onların sayı azdır. Bundan əlavə, bu zallar çölə açıq olduğundan onların yaşayış yeri kimi istifadəsi istisna edilir.

Sərostan Sasani sarayı harada yerləşir?

Sasani sarayı Sərostadan 14 kilometr cənubda, Şiraz-Fəsa yolunun üzərində yerləşir. Quru yolu ilə Şirazla bu saray arasında iki saata yaxın məsafə var. Şirazdan Sarvostana gedən yolda, Fəsadan beş kilometr sonra, böyük bir işarə Sərostan sarayına gedən yolu göstərir. Bu yolda beş kilometr getdikdən sonra Sərostan Sasani sarayı peyda olacaq.

Sərostan sarayına çatmağın başqa bir yolu Şiraz Bəndər Abbas yolundan Şiraz Sərostan şossesinə getməkdir. Bu marşrutda Bəndər Abbasa gedib, marşrutunuzu Xavaran Sərostan yoluna dəyişməlisiniz. Bir neçə kilometrdən sonra Şəhid Beheşti Sərvostan düşərgəsini keçərək, Poze Nazarabad ərazisinə çatmazdan əvvəl Sərostasarayına aparan torpaq yol var.

Bu tarixi abidəni ziyarət etmək üçün ən yaxşı vaxt yaz və ya payızın əvvəlidir.

Sərostan Sasani Sarayının Milli və Dünya Reyestri

Bu saray miladi 1931-ci ildə (miladi 1310) İranın tarixi abidələri siyahısında qeydə alınıb. 2018-ci ildə SərostaSasani Sarayı "Sasani Farsının Arxeoloji Mənzərəsi" çərçivəsində YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilib.