Marağa “Hampoil” mağarası

Marağada son 200 milyon il ərzində geoloji-iqlim dəyişiklikləri nəticəsində yaranmış “Hampoil” mağarası İranın milli abidələrindən biri kimi qeydə alınıb və sirlərlə doludur bura turizm potensiallarından biri kimi müvafiq orqanlar tərəfindən yenidən tanıdılmalıdır.

Mağara tədqiqatçıları hələ də bu heyrətamiz mağaranın müxtəlif səviyyələrində yeni quyular, cığırlar və salonlar kəşf edirlər, lakin insanlar mütləq qaranlıq və eyni quyuların və dolama yolların mövcudluğu səbəbindən ora baş çəkə bilmirlər.

İndiyədək orada 45-dən çox zal, 35-dən çox quyu və beş marşrut müəyyən edilib. Əhalinin girişi olmadığı üçün mağaranın içərisindəki mağara strukturları və formaları sabit qalaraq mağaraya xüsusi gözəllik verib.

Dolambac  cığırları və təbii cazibələri “Hampoil” mağarasına xüsusi gözəllik, “Mardoq” çayının mağaranın içərisindən axması isə mağaraya unikal həyat bəxş edib. Hampoil mağarası əhəngdaşı-karst mağaralarından biridir, qayaları əhəngdaşı və dolomitdən ibarət olan, yaşı "Trias", yəni 200 milyon ildən artıqdır.

Geoloji amillərin, o cümlədən qırılmaların, tikişlərin, səth sularının bu mağaranın əhəngdaşı süxurlarına sızması nəticəsində yaranan strukturlar zamanı nəhəng dəliklər və tunellər yaradılmışdır. Marağa ərazisində 2-ci eranın sonu və 3-cü eranın əvvəllərində tektonik hərəkətlərin aktiv olması və Hampoil ərazisində və Dərəyş vadisində əhəmiyyətli kəsik qırılmalarının olması göstərir ki, bu mağaranın müxtəlif təbəqələri dərin tikişlər və müvafiq qalınlıq nəticəsində yaranmışdır. Elika formasiyası bu ərazidə yaradılmışdır.

Hampoil” ölkənin milli əsərlərindən biridir

Hampoil Marağa mağarası Şərqi Azərbaycanın ən böyük mağarası kimi 2014-cü ildə 235 nömrə ilə milli təbiət abidələri siyahısına daxil edilib.

Bu əhəngdaşı mağarası cənuba baxan qayalı dağ silsiləsində yerləşir və "Mardoqçay" çayının yatağından təxminən 1600 metr hündürlüyə malikdir. Mağaranın giriş eni səkkiz metr, hündürlüyü 25-40 metrə çatır, mağaranın birinci kvadratının uzunluğu və eni isə təqribən 40x60 metrdir.

Bu mağaranın girişində 1925-ci ilə aid rusca yazı da var; Mağaranın əhəmiyyəti tədricən dəyişmə nəticəsində daş təndir və böyük salonlara çevrilmiş dərin və dəhşətli quyuların olması ilə bağlıdır.

Mağaranın ətrafındakı 180 milyon illik fosillər də tarix boyu həyatın mövcudluğuna işarə edir ki, bu da həmin ərazinin qorunması və idarə olunmasına daha çox diqqət çəkir.

Bəzi turizm mütəxəssisləri də hesab edirlər ki, əhəngdaşı yataqları, stalaktitlər, kiçik su anbarları, dar və qaranlıq dəhlizlər Hampoil mağarasının gözəllikləri sırasındadır; indiyə qədər yalnız peşəkar mağaraçılara göstərilmiş və geniş ictimaiyyət onu ziyarət edə bilməz.