Çavuş‌xani

Zəvvarların qarşısında Peyğəmbər (s) və onun ailəsinin mədhinə uca və səliqəli səslə dini şerlər oxumaq

Çavuş sözü türkcədir və ordunun komandanı , konvoyun rəhbəri mənasındadır. Bu şeir növü Çavuşi, oxuyan isə Çavuş və ya Çavuşxan adlanır. Çavuş sözü Atabəylər və Exanilər dövründən sonrakı dövrlərdə sərkərdələr dəstəsi , ordu və ordu işlərini təşkil edənlər mənasında işlənmişdir. Buveyhilər dövründə də bu sözü mərasimlər mənasında işlətmişlər. Səfəvilər dövründə bu söz soltanların nəqibi mənasında işlənmişdir. IX qəməri əsrdən qalan fars ədəbi əsərlərində Çavuş Nəqib və karvan rəhbəri mənasında işlənmişdir. Səfəvilər dövründən bu adət zəvvarlar üçün adət olub və Qacarlar dövründə ən yüksək həddə çatır. Tədricən o qədər əhəmiyyət kəsb edir ki, İran mədəniyyətinin dini ənənələrindən biri kimi qəbul edilir. Hətta Səfəvilər və Qacarlar dövründə İrana gələn turistlərin və şərqşünasların səyahətnamələrində də bu adətdən bəhs edilir.

Çavuş ziyarətin bütün marşrutu boyunca zəvvarların qarşısında gedir və səfərin planlaşdırılması və məsuliyyətinə də cavabdehdir. Onun üzərində adətən ziyarətgahların şəkilləri və müvafiq şüarlar olan üçbucaqlı və yaşıl bayraq var. Çavuş bayrağı ictimai yerlərdə quraşdırır və ya çiynində daşıyır və şeirlər söyləyərək insanları ziyarətə dəvət edir. Əgər ağdırsa, boynuna yaşıl parça dolar, əks halda qara şal bağlayar. Çavuş gözəl səslə yanaşı, həm də güclü yaddaşa malik olmalı, ziyarət və dua mərasimlərini, yolları və ziyarətgahları bilməlidir. Həcc ziyarəti başa çatdıqdan sonra o, başqalarından əvvəl qayıdır ki, zəvvarların ailələrinə gəlişini xəbər verir. Adətən zəvvarların ailələri xəbəri eşidəndən sonra ona hədiyyə verirlər.

Bu gün bu peşə keçmişdəki kimi geniş yayılmasa da, İranın bəzi bölgələrində hələ də tətbiq olunur.