İslamdan əvvəlki İran ədəbiyyatı

Qədim İrandan qalmış, Zərdüşt, Buddist, Manəvi və Xristian dini sistemlərinə aid olan yazılı əsərlərin böyük bir hissəsi İslamdan əvvəlki İran dini ədəbiyyatının əsas hissəsini təşkil edir. İslamdan əvvəlki İranda dini və ədəbi əsərlər daha çox nəql olunur və rəvayət kimi qorunurdu. Necə ki, Avesta kitabı Sasanilər dövründə əsrlər boyu şifahi nəqldən sonra nəhayət yazılmışdır.

İranlıların şifahi ədəbiyyat ənənəsini qoruyub saxlamağa marağı, müharibələri, dini və mədəni təəssübkeşliyi, yazı və dilin dəyişməsi və sair kimi məsələlər İslamdan əvvəlki İranın qiymətli ədəbi xəzinəsini məhv edib. Bu səbəbdən, müxtəlif İran dillərindən günümüzə qədər gəlib çatmış yazılar qədim İran ədəbiyyatının böyük həcmi ilə müqayisədə kiçikdir. Qədim İranın bir çox dilləri arasında yalnız iki Avesta və qədim fars dilləridə əsərlər qalmışdır.

İslamdan əvvəlki İran ədəbiyyatı üç dövrə bölünür: qədim, orta əsrlər və Manəvi. Antik dövrün özünə maddi ədəbiyyat, skif ədəbiyyatı, qədim fars ədəbiyyatı və Avesta ədəbiyyatı daxildir. Orta dövrün özü üç hissəyə bölünür; Orta Qərb ədəbiyyatı (o cümlədən Parfiya / Pəhləvi ədəbiyyatı, Pəhləvi / Orta fars ədəbiyyatı); Orta Şərq ədəbiyyatı (skif, soqdi, xarəzmi və bəlxi) və Manəvi ədəbiyyatı isə  (orta farsca, parfiya, skif və bəlxi) kətibələrinə şamil edilir.