Bustan

VII əsrin məşhur şair və yazıçısı Sədinin İranda ilk əsəri olan bu mənzumə on fəsildə məsnəvi formasında və Firdovsi Şahnaməsinin vəzni ilə tərtib edilmişdir. Burada əxlaq nəsihətləri, ictimai məsələlər şirin hekayə formasında yazılmışdır.

Özü də bu şeiri “Sədinamə” adlandıran Sədi onu VII əsrin ortalarında Səd Zənginin oğlu Atabək Əbu Bəkr adı ilə təxminən 5000 beytlə tamamlamışdır. Onun on fəsli ədalət və insaf, xeyirxahlıq və bağışlanma, məhəbbət və məstlik, təvazökarlıq və təslimiyyət, təslim və razılıq, tərbiyə ədəbi, rifaha şükür, tövbə və bağışlanma, münacat və kitabın xatiməsi  haqqındadır.

Bəlkə də demək olar ki, “Bustan” təkcə fars dilində deyil, hər bir dildə bəlağət, natiqlik, təfəkkür, gözəllik, hikmət və bilik baxımından bənzərsizdir. Bu mənzum əsər Sənayinin “Hədis-ül-Həqiqə”əsərində (VI əsr) qeyd olunan bütün mənaları az-çox ehtiva edir, lakin onun poetik cəhəti daha çoxdur və bu, “Məsnəvi” qaydasında müasirlik hesab olunur. Sədi Bustanda İdeal şəhəri təsvir etmişdir. Onun Bustanda axtardığı dünya Allaha iman, xeyir və səfa, haqq və paklıq, mərifət və həqiqət dünyasıdır.

Bustan dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunub. Ser William Jones Sir onu ingilis dilinə və alman dilinə Karl Heinrich Graf tərəfindən tərcümə edilmişdir. Türk və fars dillərində də bu kitaba şərhlər yazılmışdır.

“Bustan”ın ən çox işlənmiş nəşri Qulam Hüseyn Yusifinin redaktə edilmiş versiyasıdır.