Fələstinin tarixinə və indiki inkişaflarına nəzər salaraq Qüdsü azad etməyin unudulmaz məqsədi

İran İslam İnqilabının mərhum lideri beynəlxalq strategiya əsasında Fələstin məsələsini İslam dünyasında çoxşaxəli strategiyaya çevirib. Bu strategiyaya əsaslanaraq və Qüds Gününün niyə və əhəmiyyətini müzakirə edərkən bir neçə məqam vacibdir:

Osmanlı İmperatorluğunun dağılmasından və I Dünya Müharibəsində qalib gələn ölkələrin beynəlxalq sionistlərlə dünya sistemində yəhudi dövləti yaratmaq sui-qəsdlərindən sonra Fələstin iki prinsiple  vəd edilmiş torpaqlar və Axirəz zəman inancları əsasında1897-ci il İsveçrə Bal Zirvəsində  işğal üçün seçildi. Bunun təməli 1917-ci ildə Balfur Bəyannaməsi ilə atıldı və sonrakı illərdə İngiltərə və Fransa arasında yazılmamış qanuna görə Fələstin minlərlə yəhudinin başqa ölkələrin xüsusi qəyyumluğu olmadan köç etdiyi məkana çevrildi. Birinci Dünya Müharibəsi ilə İkinci Dünya Müharibəsi arasında bir çox yəhudinin dünyadan Fələstinə köçməsi sionist rejimin formalaşmasına zəmin yaratdı, lakin İkinci Dünya Müharibəsi və Nasist Almaniyasının antisemit inancları onun formalaşmasını gecikdirdi. İkinci Dünya Müharibəsində nasist Almaniyası və müttəfiqlərinin məğlubiyyəti və qalib ölkələrin istəyi ilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının yaradılması ilə 1948-ci ildə sionist rejimin qurulması üçün zəmin yarandı.

Ən çox diqqətdən kənarda qalan isə məzlum Fələstin xalqının taleyi idi. Bir çox islami iddiaçı dövlətlər bu planla birlikdə Fələstin xalqının hüquqlarını tapdaladılar, lakin İran İslam İnqilabının qurucusu bu fitnəni anlayaraq, İslam İnqilabının başlanğıcında Fələstin bayrağını qaldırdı və iki ölkə İsrail və Cənubi Afrika ilə siyasi əlaqələr qurulmadı. İsrail və aparteid səbəbiylə  Cənubi Afrika ilə əlaqələr qadağan edildi və onları İran tanınmadı və 1994 cü ildə apartaid rejimi aradan getdikdən sonra və Nelson Mandelanın azad olmasından sonra bu ölkə ilə əlaqələr quruldu. Qüdsü işal edən rejim qanunsuzdur və İran tərəfindən rəsmi olaraq tanınmır. Buna görə də müqəddəs Ramazan ayının son cümə günü Qüds Günü olaraq adlandırıldı. Müsəlman ölkələrinin Fələstin məsələsi uğrunda apardıqları mübarizənin və hüquqlarının dolğun təzahürü olan müqəddəs gün; hegemon ölkələrə əsaslanan beynəlxalq sui-qəsd əsasında işğalçı sionistlər tərəfindən işğal edilmiş və heç bir insan haqları standartlarına hörmət edilmədən.

Bu ad qoyma əslində müsəlman ölkələri arasında Fələstin məsələsinə dəstək olan birliyin simvoludur; əsası Fələstin probleminin həlli olan birlik.

Ümumdünya Qüds Günü müsəlman ölkələrindəki müqaviməti xatırladır. Bu günün mövcudluğu və əhəmiyyəti bölgədə, xüsusən də Fələstin və Livanın özündə sionist rejimlə qarşıdurma üçün nəhəng müqavimət əsaslarının yaranmasına səbəb oldu. Bəzi başqa ölkələrdə isə onların ərazi bütövlüyünü müdafiə etmək üçün müqavimət qrupları yaradıldı.

Bu gün Fələstin məsələsinə iddia edən bəzi ərəb ölkələrinin gizli kimliyini göstərir. Fələstin ideallarını siyasi və iqtisadi tamahlara qurban verən ölkələr.

Qüds gününün əsas faydalarından biri Fələstin məsələsini və Fələstin ideallarını insanların zehnində və yaddaşında yaşatmasıdır.Bu məqsədlə onlar ara-sıra regional və ya beynəlxalq müzakirələrə başlayırlar və xalqı cəlb edirlər. Hegemonlar dünyası bir neçə ildir bu planlarla, lakin pərdə arxasında fələstinlilərin hüquqlarını pozmaq və işğallarını sabitləşdirmək üçün plan təşkil edir.

Bunu aydınlaşdırmaq üçün son bir neçə onillikdə bu plan və müqavilələrdən bəziləri haqqında qısa məlumat vermək yaxşı olar:

1 Kemp Devid Sazişi: Kemp Devid Sazişi Fələstin məsələsində və regionda dönüş nöqtəsi hesab edilməlidir. Əsas səbəb ilk dəfə bir ərəb ölkəsi tərəfindən sionist rejimin mövcudluğunu tanımaq idi. Fələstini dəstəkləmək iddiasını əsas şüarına çevirmiş və ərəblərlə sionist rejim arasında gedən dörd müharibədə fəallıq göstərən ölkə. Misir və sionist rejim arasında Kemp Devid sazişi ABŞ-ın Kemp Devid şəhərində Ənvər Sədat və Menahem Beqin arasında imzalanıb. Səkkiz bənddən ibarət olan bu müqavilə praktikada həyata keçirilməyib.

2 Madrid Konfransı: İlk Fələstin intifazəsi 1987-ci ildə başladı və sionist rejimin tərəfdarları, xüsusən də ABŞ intifazənin yayılmasının qarşısını almağa çalışdılar. Belə ki, 1991-ci il Körfəz Müharibəsindən sonra cənab Buş və dövlət katibi Ceyms Beyker Sovet İttifaqı ilə əməkdaşlıq edərək sionist rejim, Suriya, Livan, İordaniya və Fələstin Azadlıq Təşkilatına dəvətnamələr göndərdilər. Madrid Konfransının birinci mərhələsi muxtar Fələstin dövlətinin yaradılması idi. Madrid konfransının mühüm nəticəsi region ölkələri üçün mövcud olan qırmızı xəttin qırılması olub ki, bunun da hallarından biri ərəb ölkələri tərəfindən sionist rejimlə münasibətlərin normallaşması olub. Əslində, barışıq prosesi Madrid konfransının nəticəsi və məhsulu sayılmalıdır.

3 Oslo Sazişi: Oslo Sazişinə aparan danışıqlar Madrid Konfransının nəticəsi idi. Danışıqlar Norveçin paytaxtı Oslodakı Fafu Fondunda gizli aparılıb və 1993-cü ildə başa çatıb. Bunun ardınca 13 sentyabr 1993-cü ildə Vaşinqtonda Fələstin Azadlıq Təşkilatının o zamankı sədri Yasir Ərəfatın iştirakı ilə rəsmi mərasim keçirildi; İsrailin baş naziri İsak Rabin, daha sonra isə ABŞ prezidenti Bill Klinton imza atıb.

Oslo razılaşması Fələstin Muxtariyyətinin yaradılmasına zəmin hazırladı, onun nəzarəti altında olan ərazilərə nəzarət etmək və danışıqlar prosesini davam etdirmək vəzifəsi qoyuldu. Bu müqavilədə; İsrail qüvvələrinin geri çəkilməsi Qəzza və İordan çayının qərb sahilinin bəzi hissələrindən görünsə də, sionist rejim buna əməl etməyib.

4. Kemp Devid II: Kemp Devid 2 aşağıdakı məsələlər əsasında formalaşıb: Təhlükəsizlik məsələsinin yanında Fələstin Muxtariyyətinin sərhədləri, Qüdsün mülkiyyəti, fələstinli qaçqınların geri qaytarılması, yəhudi şəhərcikləri suyun bölünməsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb.

5- Ərəb Sülh Planı: 2002-ci ildə başlanan Ərəb Sülh Planı sionist rejimin 1967-ci ildə atəşkəsdən çıxması və normal qarşılığında Şərqi Qüdsün Fələstinin paytaxtı kimi təyin edilməsi əsasında formalaşmasını tələb edir. Çərçivə sionist rejimlə hərtərəfli sülh idi. Plan həmçinin fələstinli qaçqınların vəziyyətinin ədalətli həllini tələb edir; həll yolu 194 saylı qətnaməyə (Fələstinli qaçqınların geri qayıtmaq hüququnu, məskunlaşmaların qeyri-qanuniliyini və onların dərhal dayandırılmasının vacibliyini vurğulayır) əsas götürməli idi. Digər tərəfdən, ərəblər rejimlə diplomatik əlaqələri bərpa edib və onu tanımalı idilər. Ərəb sülh planının əsas iddiaçısı Səudiyyə Ərəbistanı idi.

6 Yol xəritəsi: Bu plan 2002-ci ildə Corc Buş-un prezidentliyi dövründə təqdim edildi və 2005-ci ilə qədər ictimaiyyətə açıqlanmadı. Əvvəlki planlardan fərqli olaraq, plan Avropa İttifaqı, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, ABŞ və Rusiyadan ibarət dördtərəfli komitəyə əsaslanırdı. Bu ölkələrin seçilməsi onların BMt və Təhlükəszilik Şurasında olan zəmanət idi.

7 Əsrin müqaviləsi: Bölgədə yeni Sykes-Picot kimi tanınan Əsrin Sövdələşməsi kompromis planının bir hissəsi kimi təklif edildi. Plan region ölkələrinin sərhədlərinin yenidən dəyişdirilməsinə hesablanıb. Bu, amerikalıların 2003-cü ildən Böyük Yaxın Şərq kimi müxtəlif təşəbbüslərlə davam etdirdikləri bir məsələdir. Əsrin müqaviləsi iki fərziyyə və iki ayrı hissədən ibarətdir. Onun fərziyyələri Qüdsün sionist rejimin paytaxtı kimi tanınması və Colanın bu rejimə verilməsidir. Onun icrası addımları da iki hissədə planlaşdırılır: birinci hissə iqtisadi və ticarət məsələləri, ikinci hissə isə ərazi məsələləri ilə bağlıdır. Bu planda əsas söz Fələstin xalqına pulla rüşvət vermək və torpaqlarını almaq idi ki, bu da bəzi ərəb ölkələri tərəfindən dəstəklənir, Fələstin qrupları və bəzi İslam ölkələrinin müqaviməti nəticəsində uğursuzluğa düçar olur.

Qüdsün paytaxt olma məsələsi, İordan çayının qərb sahilinin sionist rejimə birləşdirilməsi, su və gələcək təhlükəsizlik məsələsi fələstinlilərlə Qüdsdəki işğalçı rejim arasında ciddi mübahisə mövzusudur. Hər biri bir neçe amildən mühümdür:

Sionist nöqteyi-nəzərdən bu rejimin gələcəyi üçün əsas potensial təhlükə İordan çayının qərb sahilidir. Bölgədəki silahlı qruplaşmalar kompromis planları əsasında silahlı yanaşmadan əl çəksələr də, təhlükənin davam edəcəyi təqdirdə sionist rejimin gələcəyini təhdid edirlər.

Coğrafi baxımdan İordan çayının qərb sahili sionist rejimin bütün həyati əraziləri, Dimona atom elektrik stansiyası və sionist yaşayış məntəqələrinin təxminən 90%-i ilə həmsərhəddir. Əslində, İordan çayının qərb sahilinin işğal olunmuş ərazilərlə böyük sərhədi var ki, bu da müqavimət qüvvələrinə regionun qısa mənzilli raketlərdən istifadə edərək, demək olar ki, bütün əsas sionist şəhərlərinə asanlıqla hücum etmək imkanı verir.

Strateji nöqteyi-nəzərdən sionist rejim üçün gələcəkdə ən mühüm təhlükə hərbi ölçüdə deyil, ərazi ölçüsündə və su məsələsindədir. Colan təpələri və İordan çayının qərb sahili işğal olunmuş ərazilərin su təchizatında çox mühüm rol oynayır. İordan çayının mövcudluğu və onun İordan çayının qərb sahilinə axması sionist rejimin mərkəzi rayonların su təchizatına olan ehtiyacını ödəyir.

Bütün bunlar göstərir ki, fələstinli qruplar bu planların ayrı-seçkilik və sui-qəsd xarakteri daşıdığını bilirlər və hesab edirlər ki, beynəlxalq sistemlərə, Beynəlxalq Hüquq Xartiyasına və beynəlxalq qaydalara əsasən, onlar öz torpaqlarının arxasınca getməlidirlər və öz məqsədlərinə çatmaq üçün müqavimət göstərməkdən başqa seçimləri yoxdur. onların hiylələri yoxdur. Doğrudur, Qüdsdəki işğalçı rejim ən müasir silahlar və hətta nüvə silahları ilə təchiz olunub, lakin Fələstin xalqının və onun müqavimət cəbhəsinin dəmir iradəsi daha güclüdür və sionist rejim bu gün bir çox problemlərlə üz-üzədir ki, onlardan da başlıcası bunlardır:

Siyasi ayrılıq: Böyük problem, partiyalar arasında konsensusun olmaması, eləcə də ardıcıl üç seçkinin keçirilməsi ilə yanaşı baş nazirin səlahiyyət müddəti bu rejimin siyasi strukturundakı boşluqların dərinliyini göstərir. Bu cür koalisiyaların yaradılması və bu üslubda hakimiyyət bölgüsü dünyanın heç bir yerində görünməmiş haldır. Ən zəif demokratiyaya malik ölkələrdə vətəndaş müharibəsi kimi məsələlərə görə hakimiyyət bölgüsü eyni deyil. Bu, bu rejimdə ölçüləri getdikcə daha aydın görünən dərin struktur boşluqlarını göstərir.

2- İrqi ayrılıq: Sionist rejimdə azlıq qrupu öz əksəriyyətindən üstündür. Bu, əvvəlki illərdə işğal olunmuş ərazilərdə baş verən iğtişaşlarda özünü büruzə verirdi.

3- Demoqrafik ayrılıq: Bu ilin əvvəlində açıqlanan statistikaya əsasən, sionistlər 2009-cu ildən bəri ilk dəfə olaraq mənfi miqrasiya balansı ilə üzləşiblər. Bu, eyni irqi ayrı-seçkilikdən və sionistlərin özünün yaratdığı utopiyadan qaynaqlanır.

Nəticə etibarı ilə və bu problemlərin mövcudluğunu nəzərə alaraq, sionistlər gələcəkdə daxildə ciddi çətinliklərlə yanaşı, regional ölçüdə də bir çox problemlərlə üzləşəcəklər. Əsrin sövdələşməsi planı ilə bağlı konsensusun olmaması, müqavimət cəbhəsinin təkfirçi qrupların varlığından ayrılması və müqavimət diskursunun regionda geniş vüsət alması bu rejimin gələcək üçün sərt və yumşaq çağırışlarıdır. Bu arada unutmaq olmaz ki, bu rejim 33 günlük müharibədən bu yana müqavimətlə apardığı döyüşlərin heç birində uğur qazana bilməyib. Beləliklə, demək olar ki, bu rejimin keçmişdən fərqli olaraq strateji üstünlüyü və digər müqavimətlərə qarşı hərbi üstünlüyü yoxdur. Bununla belə, sionist rejim mövcud daxili və regional vəziyyətdən çıxmaq üçün müqavimətin diqqətini cəlb etmək , daxili ictimai rəyi razı salmaq üçün Suriya və ya digər bölgələrdə bir neçə təqib aktı həyata keçirə bilər. Demək olar  ki, regionda baş verən proseslərin nəticəsi heç də sionist rejimin xeyrinə deyil və əksinə, regional müqavimət getdikcə daha çox güc qazanır.

Ola bilsin ki, Qüds günü adlanan belə bir gün son 74 ildə işğal altında olan və orada heç bir insan haqları standartlarına əməl olunmayan bu məzlum insanlar və siyasi sui-qəsdlər haqqında düşünmək üçün yaxşı fürsətdir. Onlara dünya hegemonları tərəfindən zülmlər olundu və dünya əhli hələ də buna  susur.

Sonda sionist rejimin son bir neçə gündə fələstinli gənclərə qarşı hədsiz zorakılıqları və Məscidül-Əqsaya hücumunun səbəb və köklərinə toxunaraq, aşağıdakı məqamları təklif etmək istərdim:

1️ Fələstinli gənclərə qarşı zorakılığın geniş yayılmasının əsas səbəblərindən biri də odur ki, sionist rejimi, o cümlədən liderlər və mühacir sionistlər özlərini hədsiz dərəcədə təhlükəsiz bilir, passivliklərinə görə belə bir dəlisov reaksiyaya girirlər. Vəziyyəti mənimsəsəydilər və özlərində vəziyyətə nəzarət etmək gücünü görsəydilər, heç vaxt bu qədər şiddət göstərməzdilər.

2Digər səbəb: Sionist rejim heç bir beynəlxalq qurum və ya təşkilat, hətta dünya ictimai rəyi qarşısında hesabat vermir. Ona görə də dünyada heç bir etirazdan qorxmur. Ona görə də bu rejim uşaq qətli törədir. Uşaqları həbs edir. Hətta belə bir qanun var ki, fələstinli mübariz sionistlərə qarşı hərəkətə keçərsə; ordunun bu adamın ata-anasının evini dağıtmaq hüququ var. Belə qanun dünyanın heç bir yerində yoxdur. İnsanlara evdən çıxmağa belə vaxt vermirlər.

 3 İşğal olunmuş ərazilərdə zorakılığın artmasının başqa bir səbəbi də sionistlərdə təkəbbür hissi olmasıdır. Onlar özlərini təkcə dünyanın ən yüksək irqi deyil, həm də dünyanın ən yüksək milləti hesab edirlər. Ona görə də asanlıqla zorakılığa, öldürməyə əl atırlar.

4Yuxarıdakı paraqrafa görə, yəhudi kapitalistləri dünyanın bir çox aparıcı media orqanlarına pul ödəyir və hətta Birləşmiş Millətlər Təşkilatında güclü təsirə malikdirlər. Böyük pullar xərcləyərək medianı və beynəlxalq qurumları ələ keçirərək müdafiəsiz Fələstin xalqını qorxmadan öldürməyə başlayırlar.

Maraqlıdır ki, son üç onillikdə BMT Baş Assambleyasında bu təşkilatın 194 üzvündən 150-dən çox ölkənin imzası ilə hər il qətnamələr qəbul edilir. Amma bu qətnamələrin heç birinin İsrail davranışının islah edilməsinə heç bir təsiri yoxdur və bu qətnamələrə ümumiyyətlə diqqət yetirilmir.

Ümid olunur ki, Qüds günü İslam ümmətinin oyanışı və məzlum Fələstin xalqına həqiqi dəstəyi və sionist rejimin işğal olunmuş ərazilərdəki cinayətlərinin sonu və bütün fələstinlilərin iştirakı ilə həqiqi referendumun keçirilməsinin başlanğıcı olacaq.

 

Dr. Yusef Emadi

Tehran Universitetinin siyasi elmlər professoru

24.04.2022