Culfa Xoca Nəzər Karvansarası, Canlı Bir Xəyal Mənzərəsi!

Culfa Xacə Nəzər Karvansarası, Canlı Bir Xəyal Mənzərəsi!

Culfa Xacə Nəzər Karvansarasının gözəlliyi və ətraf mühitlə uyğunluğu yuxu kimi bir mənzərə yaratmışdır.

Şah I Abbas öz səltənəti dövründə (1587-1629-cu illər Miladi) yolların təhlükəsizliyini təmin etmək və ticarətin inkişafını artırmaq üçün, keçmişdən qalan karvansaraların təmirindən başqa, sıx hərəkətli marşrutlar üzərində yeni karvansaralar da tikdirdi. Bu karvansaralar bu gün böyük İran sivilizasiyasının mirası sayılır və bəziləri YUNESKO-nun Dünya İrsinin siyahısına daxil edilmişdir.

Culfa Xacə Nəzər Karvansarasının Xüsusiyyətləri

Xacə Nəzər Karvansarası bəzi cəhətlərdən "Şah Abbasi" kimi tanınan karvansaralara bənzəyir. Bu karvansara düzbucaqlı plana malikdir və tikintisində yonulmuş daşlardan və kərpicdən istifadə edilmişdir. Bu birləşmə karvansaranın divarlarına şəbəkəvari forma vermiş və onun gözəlliyini artırmışdır. Bir çox İran karvansaraları kimi, Xacə Nəzər Karvansarası da bir mərkəzi həyətə və ətrafında üç eyvana malikdir. Bu eyvanlar keçmişdə karvan iştirakçılarının oturub dincəlməsi üçün istifadə olunurdu və bəzən ticarət mallarını nümayiş etdirmək və onların təklifi üçün bir bazar açmaq üçün bir yer idi.

Karvansaranın qübbəvari tavanı, sivri tağlarla yaradılmışdır. Binanın içərisində müxtəlif hissələrə çıxış üçün dəhlizlər mövcuddur. Bir neçə il əvvəldən karvansaranın bəzi hissələri canlı saxsı və keramika muzeyi, sənətkarlıq məhsulları mağazası və ənənəvi süfrəxana kimi istifadəyə verilmişdir. Həmçinin, karvansaradan bir qədər aralıda, qədim ticarət karvanlarının ovqatını canlandıran insan heykəlləri və bir neçə dəvə heykəli tikilmişdir.

Culfa Xacə Nəzər Karvansarasının gözəlliklərindən biri onun qayalı dağların ətəyində yerləşməsidir. Karvansara binasının ətraf təbiətlə simmetriyası təsvir edilməz bir uyğunluq yaratmış və baxanların gözləri qarşısında rəsm əsərlərinə bənzər füsunkar bir mənzərə yaratmışdır. Bu gözəl binanın Araz çayının cənub sahilində yerləşməsi onun gözəlliyini iki qat artırmışdır. Həmçinin, karvansara ilə İranın Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmiş binalarından biri olan Çoban Kilsəsi arasındakı məsafə bir kilometrdən azdır. Xacə Nəzər Karvansarasının xüsusi mövqeyinə görə, onun turizm məkanı kimi seçilməsi turistlər üçün əlverişli bir seçim ola bilər.

Tavernyenin Xacə Nəzər Kilsəsi Haqqında Rəvayəti

Jan Batist Tavernye, XVII əsrdə, Səfəvi hökumətinin qüdrətinin zirvəsində, dəfələrlə İrana və onun ətrafındakı ölkələrə səyahət etmiş fransız səyyah və tacir idi. O, səyahətləri zamanı həmin dövrdə İran cəmiyyətinin vəziyyətini əks etdirən səyahətnamələr yazmışdır. Tavernyenin səyahətnaməsində onun Xacə Nəzər Kilsəsini ziyarət etməsi haqqında bir rəvayət var. O, XacəNəzəri ticarətdə irəlilədikdən sonra Şah Abbas Səfəvinin diqqətini cəlb etmiş və onun tərəfindən "Erməni Millətinin Kələntəri" təyin edilmiş Culfa ermənilərindən biri kimi təqdim edir. O, əslən Culfalı idi və bu şəhərdə iki böyük karvansara tikdirmişdir ki, onlar da onun ölümündən sonra tamamlanmışdır. Xacə Nəzər Karvansarası bu iki karvansaradan biridir. Görünür, digər karvansara bu gün dağılmışdır.

Xacə Nəzər Karvansarası Harada Yerləşir?

Xacə Nəzər Karvansarasını görmək üçün Culfaya səyahət etməlisiniz. Bu şəhər Şərqi Azərbaycan əyalətinin şimalında yerləşir. Xacə Nəzər Karvansarası Culfa şəhərinin hüdudlarından kənardadır. Culfadan Xacə Nəzər Karvansarasına gedən yol Ziyaülmülk Körpüsü və Durna Parkı kimi görməli yerlərin yanından keçir.

Xacə Nəzər Karvansarasının Milli Qeydiyyatı

Xacə Nəzər Karvansarası 2003-cü ildə İranın milli abidələri siyahısına daxil edilmişdir. Bu tarixi bina 2023-cü ildə Ər-Riyad şəhərində keçirilən YUNESKO-nun Dünya İrsinin Komitəsinin qırx birinci iclasında, 53 digər karvansara ilə birlikdə, İran Karvansaraları adı altında Dünya İrsinin siyahısına da daxil edilmişdir. Bu kolleksiya İranın Dünya İrsinin siyahısına daxil edilmiş iyirmi yeddinci milli abidəsi hesab olunur. YUNESKO-da qeydə alınmış 54 İran karvansarası İranın 24 əyalətində səpələnmişdir ki, bu da karvansara tikintisinin İran tarixində nə qədər əhəmiyyətli və geniş yayıldığını göstərir.