Firuzabad və qədim Sasani memarlığının simvolu olan tikililər

Firozabad və qədim Sasani memarlığının simvolu olan tikililər

Firozabad Fars əyalətinin cənubunda Sasanilər dövrünə aid nadir tikililərə malik qədim şəhərdir.

Firuzabad Fars əyalətində keçmişdə "Qor" adlanan qədim şəhərdir. Firozabadda qalan əsərlər Sasanilər dövrünün memarlıq və incəsənət rəmzləridir.

Firozabad coğrafiyası

Təxminən 1489 hektar ərazisi və 70 minə yaxın əhalisi olan Firuzabad Şirazdan 110 kilometr cənubda yerləşir. Bu şəhərin hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 1351 metr yüksəklikdədir, orta illik temperatur 22 dərəcə Selsi, orta yağıntı isə 282 mm-dir.

Firozabadın tarixi

Mütəxəssislərin fikrincə, Firuzabad Sasani hökmranlığından əvvəl yaradılıb, lakin Sasanilər sülaləsinin banisi Ərdəşir Babakanın dövründə (miladi 224-242-ci illərdə hakimiyyətdə olub) strateji mövqeyə malik bir şəhər kimi yüksək qiymətləndirilib.

Məlumdur ki, Makedoniyalı İsgəndər İrana hücumu zamanı heç bir hiylə ilə şəhərə daxil ola bilmədi, ona görə də Firuzabad çayının məcrasını dəyişdirərək şəhərdə süni sel yaradıb və bununla da onun çökməsinə səbəb olub. İllər sonra Ərdəşir Babkan şəhəri sudan çıxararaq “Ərdəşir Xore” adlı şəhər salmaqla Firozabadı dirçəltmişdir.

Hazırda Firozabadda Sasanilər dövründən qalan çoxlu qədim tikililər var və onların müşahidəsi şəhərin uzun tarixindən xəbər verir.

Ərdəşir Babkan Sarayı

Bu saray kvadrat platformada tikilib və bu səbəbdən də dövrünün digər əsərlərindən fərqlənir. Bu sarayın uzunluğu 116 metr, eni isə 55 metrdir və orada çoxlu dəhlizlər və eyvanlar görünür ki, bu da Sasani memarlığının xüsusiyyətlərindən biridir.

Ərdəşir Babakan Sarayı Firozabadın qədim abidələrindən biridir

Bu sarayın ən mühüm hissələrindən biri də üçlü günbəzləridir. Hökümət hissəsinin iqamətgahdan və padşahla dövlət adamlarının görüş yeri olan açıq və geniş zallardan ayrılması bu sarayın başqa bir möcüzəsidir. Bu saray tarixi əhəmiyyətinə görə UNESCO-nun dünya siyahısında İranın qədim abidələrindən biri kimi qeydə alınıb. Binanın suvaq işləri çox yaxşı işlənib və tağları ustalıqla və dəqiqliklə hazırlanıb. Sarayın şərq və qərb hissəsində bir neçə eyvanla birləşən zallar var. Sarayın xarici məkanında əsas həyətə və Ərdəşir sarayına xüsusi mənzərə bəxş edən gölə rast gəlirik.

Qız qalası

Bu qala Firozabad yüksəkliyində yerləşir və qat-qat tikilib. Daş və gips bu qalanın tikintisi üçün əsas materiallardır. Fasadın daşları yonulmuşdur, lakin bünövrə və divarlar üçün qaba çay yatağı söküntüsü istifadə olunur. Dokhtar qalasının xüsusi günbəzi dəhlizləri və pilləkənləri ilə birlikdə Sasani memarlıq üslubunu təmsil edir. Dokhtar qalasına çatmağın yolu çox çətindir və bu səbəbdən Ərdəşir Babkanın etibarlı və keçilməz əsaslarından biri hesab olunur. Firozabad-Şiraz yolu ilə təxminən altı kilometr getdikdən sonra Dokhtar qalasının tikinti sahəsinə çatmaq olar. Təbii ki, bu bina yoldan təxminən 300 metr aralıdadır.

Gur minaresi

Bu minarə köhnə Firozabad şəhərinin mərkəzində yerləşirdi. Minarə aşağıda kvadrat formada tikilsə də, yuxarıda qüllə formasındadır. Mütəxəssislər bu minarəni Sasanilərin gözündə güc simvolu hesab edirlər.

Firozabaddakı Gur minarəsi

Binanın tikintisi üçün Seng Khara istifadə olunub, uzunluğu 9 metrə, hündürlüyü isə 30 metrə çatır. Arxeoloqlar bu binanın mina və ya su anbarı kimi istifadə edildiyini düşünürlər.

Ərdəşirin qələbəsinin rolu

Bu relyef ən qədim Sasani relyeflərindən sayılır. Ərdəşirin qələbə işarəsi Firuzabad çayının yanında yerləşir və Ərdəşirin sonuncu Əhəməni padşahı V Ordovan üzərində qələbəsini təmsil edir. Fiqurların real vəziyyəti, əzaların bucağı və detallara diqqət yetirilməsi bu relyefi çox əhəmiyyətli etmişdir.