Məlkan Üzümü, Dünya Şöhrətli Bir Məhsul

Məlkan Üzümü, Dünya Şöhrətli Bir Məhsul

Məlkan üzümü İranın ən keyfiyyətli üzüm növlərindən biridir ki, hər il onun emal olunmuş məhsulları dünya ölkələrinə ixrac edilir.

Geniş coğrafiyaya malik olduğu üçün İran dörd fəsilli bir ölkə hesab olunur ki, onun hər guşəsində, iqlimə və bölgənin xüsusi şəraitinə əsasən, xüsusi məhsullar yetişir. İranın şimal-qərbində üzüm əsas kənd təsərrüfatı məhsullarından biridir. Bu bölgədə Məlkan üzümü xüsusi regional şəraitə görə nümunəvi keyfiyyətə malikdir və dünya şöhrəti qazanmışdır. Bütün Məlkanda geniş üzüm bağları mövcuddur ki, qalın və sarmaşan üzüm tənəkləri ilə bənzərsiz bir gözəllik əldə etmişdir.

Məlkan və Onun Coğrafi Xüsusiyyətləri

Məlkan şəhristanı Şərqi Azərbaycan əyalətinin cənub-qərbində və Urmiya gölünün cənub-şərqində yerləşir və Şərqi Azərbaycan və Qərbi Azərbaycan əyalətlərini birləşdirən bir nöqtə hesab olunur. Bu şəhristanın mərkəzi təxminən 30 min əhalisi olan Məlkan şəhəridir. Sahəsi min kvadrat kilometrdən çox olan Məlkan Təbrizdən 144 kilometr məsafədədir.

Bəzi sübutlara əsasən, Məlkanda insan məskunlaşmasının tarixi Miladdan beş-altı min il əvvələ qayıdır. Bu uzun tarix, Məlkanın kənd təsərrüfatı və oturaq həyat üçün uyğun coğrafiyası ilə bağlıdır. Abbasabad və Qurican kəndləri bu bölgədə insanların ilkin məskunlaşma dövrlərinin əsas yaşayış məntəqələri hesab olunur. Sübutlar göstərir ki, bu sakinlər Mesopotamiya ərazisi ilə mədəni əlaqələrə malik idilər. Bu tarixə baxmayaraq, Məlkan təxminən 200 il əvvələ qədər ki, inkişaf etməyə başladı, kiçik və az əhalili bir kənd hesab olunurdu.

Uyğun su mənbələrinə malik olmaq, Məlkanın İranda üzüm istehsalının mərkəzinə çevrilməsinin səbəblərindən biridir. İki çay, Mərdəq (Mərdəq çayı) və Leylan (Leylan çayı), bu bölgənin kənd təsərrüfatı sektoru üçün tələb olunan suyu təmin edir. Mərdəq çayı təxminən 100 kilometr uzunluğundadır və Səhənd dağının cənub yamaclarından mənbəyini götürür. Bu çay Marağa və Məlkan şəhristanlarından keçdikdən sonra Zərrinə Çay ilə birləşir və nəhayət Urmiya gölünə tökülür. Bu çayın 107 milyon kubmetr su həcmi onu bölgənin ən sulu çaylarından birinə çevirmişdir. Leylan çayı da Səhənd dağının yamaclarından mənbəyini götürür və Zərrinə Çaya qoşulduqdan sonra Urmiya gölünə axır. Leylan çayı bir neçə il davamlı quraqlıqlar səbəbindən qurumuşdu.

Son illərdəki quraqlıq Məlkanlı fermerlərin məhsul istehsalının miqdarına da təsir göstərmişdir. Bununla belə, daha az su istehlakına səbəb olan yeni suvarma üsullarının tətbiqi bu problemin öhdəsindən gəlmək üçün qəbul edilmiş üsullardan biridir.

Məlkan Üzümü və Onun Dünya Şöhrəti

Şərqi Azərbaycan əyalətində təxminən 17 min hektar üzüm bağı mövcuddur. Bunun 8500 hektardan çoxu Məlkanda yerləşir və orada müxtəlif növ üzümlər əkilir və yığılır. Yay aylarında, üzüm yığımı zamanı, məhsul daşıyan nəqliyyat vasitələri Məlkanda davamlı olaraq hərəkət edir və bu şəhərin yüksək keyfiyyətli üzümlərini emal və ya satış üçün ətraf şəhərlərə aparır. Məlkan üzüm bağlarının məhsulunun yarısından çoxu ən yaxşı kişmiş növlərindən olan tiyəzabi və Kaliforniya kişmişinə çevrilir. Bu məhsulların əsas hissəsi Məlkanda və bəzi ətraf şəhərlərdə emal edildikdən sonra Fars Körfəzi ölkələrinə, Rusiyaya və Avropaya ixrac olunur. Çəki baxımından, Məlkanda illik üzüm yığımı 150 min tondan çoxdur və üzümün və onun məhsullarının dünya ölkələrinə ixracının miqdarı 50 min tondan çoxdur.

Məlkanda ən azı 16 növ üzüm becərilir və əkin sahəsinin böyük bir hissəsi Sultani üzümünə ayrılmışdır. Sultani üzümü ən populyar üzüm növlərindən biridir və fəxri, sahibiyyə, hüseyni və qızıl kimi bəzi üzüm növləri onun alt növləridir. Bu üzümdən tumsuz kişmiş əldə edilir. Məlkan üzümü o qədər yüksək keyfiyyətlidir ki, hər üç kiloqramından bir kiloqram kişmiş əldə edilir ki, bu da özlüyündə diqqətəlayiq bir məhsuldarlıqdır. Məlkan əhalisinin iqtisadiyyatının və dolanışığının əhəmiyyətli bir hissəsi də üzümlə bağlıdır. Bu şəhristanda bu məhsulun emalı üçün 30 zavod mövcuddur.