Təbriz Şairlər Məqbərəsi, Böyük Şairlərin Dəfn Olunduğu Qədim Qəbiristanlıq

Təbriz Şairlər Məqbərəsi, Böyük Şairlərin Dəfn Olunduğu Qədim Qəbiristanlıq

Təbriz Şairlər Məqbərəsi XI əsrdən bəri şairlərin və alimlərin dəfn olunduğu yer olmuşdur.

Təbriz qədim tarixi ilə yanaşı, İran mədəniyyətində və sənətində də mühüm rol oynayır. Bu şəhər Azərbaycan Türk ədəbiyyatının inkişafının beşiyidir və orada çoxlu ədəbiyyat xadimi yaşamışdır. Bu ədəbi simaların bir çoxu bu gün Təbriz Şairlər Məqbərəsi adlanan yerdə dəfn olunmuşdur. Əslində, Təbriz Şairlər Məqbərəsi keçmişdə "Həzirətüş-Şüəra", "Həzirətüz-Züha" və Sürxab qəbiristanlığı kimi adlarla da tanınan bir tarixi qəbiristanlıqdır. (Həzirə tikan və odunla örtülmüş bir yer idi.)

Təbriz Şairlər Məqbərəsinin Tarixi

Təbriz Şairlər Məqbərəsi Sürxab məhəlləsində yerləşir. Bu məhəllə qədim dövrlərdən Təbrizin böyüklərinin və ədəbiyyatçılarının yaşayış yeri olmuşdur. Bu məhəllədə Rəşidiyyə Rubu, Seyid Həmzə Türbəsi və Heydər Təkyəsi kimi məşhur tarixi abidələrin olması onun qədimliyindən xəbər verir.

Təbriz Şairlər Məqbərəsində XI əsrdən şairlər dəfn olunub ki, onların arasında Xaqani və Zəhir Faryabi ən məşhur simalar hesab olunur. Görünür, bu qəbiristanlığın əhəmiyyətinə və orada tanınmış şəxslərin dəfn olunmasına baxmayaraq, XIII əsrdən əvvəl tarixi kitablarda ondan bəhs edilməmişdir.

XI əsrdə Təbriz Atabəylər hökumətinin mərkəzi idi və nisbi sabitliyə malik idi. Böyük şairlər hökmdarların sarayında iştirak edərək şeir və mədhiyələr yazmaqla dolandıqları üçün Təbriz bu əsrin şairlərinin diqqət mərkəzində idi. Beləliklə, o dövrün böyük şəhərlərindən olan şairlər Təbrizə gəldilər və orada məskunlaşdılar. Onlar vəfat etdikdən sonra Şairlər Məqbərəsində dəfn olundular və bu qəbiristanlığı ədəbiyyat xadimlərinin dəfn yeri kimi məşhur etdilər. Daha sonra Elxanilər və Ağqoyunlular dövründə də Təbriz şairlərin yaşayış yeri olaraq qaldı.

XVIII əsrdə baş verən güclü zəlzələlər bu qəbiristanlığa və onun xatirə abidələrinə ziyan vurdu. Lakin illər sonra onun bərpası üçün bir hərəkat başladı. 1971-ci ildə (1350-ci il Şəmsi) o dövrün ən mühüm nəşrləri olan Ettelaat, Keyhan qəzetləri və Yəğma jurnalı bu qəbiristanlıqda Şairlər Xatirə Abidəsinin tikintisi üçün xalq layihələrinin göndərilməsi barədə çağırış yayımladı və nəticədə "Qulamrza Fərzanmehr"in layihəsi qəbul edildi. Bu binanın tikintisi bir il sonra başladı və İslam İnqilabından (1979-cu il Miladi) sonra tamamlandı. Hal-hazırda bu xatirə abidəsi Təbriz şəhərinin simvollarından biri hesab olunur.

Təbriz Şairlər Məqbərəsi Xatirə Abidəsinin Memarlığı

Bu bina qəbiristanlığın mərkəzində və beton və metaldan istifadə edilməklə tikilmişdir. Bu xatirə abidəsinin hündürlüyü 30 metrə çatır və onun bir-birinə keçmiş tağları ona əzəmətli bir gözəllik vermişdir. Bu binada ənənəvi və müasir memarlıq elementlərinin birləşməsi onu digər xatirə abidələrindən fərqləndirir.

Xatirə abidəsi yer səviyyəsindən bir qədər yuxarıdadır və onun bir küncündə "Şəhriyar" ləqəbli Məhəmmədhüseyn Behcət Təbrizinin dəfn olunduğu böyük bir otaq yerləşir. Şəhriyar Azərbaycan Türkcəsində və Farsca şeirləri ilə böyük şöhrət qazanmış böyük İran şairlərindən biridir. "Heydər Babaya Salam" mənzuməsi Şəhriyarın ən məşhur əsərlərindən biridir ki, müxtəlif sənətçilər tərəfindən ədəbi əsərlər yaratmaq üçün dəfələrlə istifadə edilmişdir. O, 1989-cu ildə (1367-ci il Şəmsi) vəfat etmiş və Təbriz Şairlər Məqbərəsində dəfn edilmişdir.

Təbriz Şairlər Məqbərəsində Dəfn Olunan Simalar

Şəhriyar və Xaqanidən başqa, bu qəbiristanlıqda xatirə abidələrinin izi qalmayan başqa simalar da dəfn olunub. Əsədi Tusi tarixi rəvayətlərə görə bu qəbiristanlıqda dəfn olunan ilk şair hesab olunur. Azərbaycanın ilk farsdilli şairi Qətran Təbrizi və Səlcuqilər dövrünün məşhur alimi və şairi Ənvəri Əbivərdi (XII əsr Miladi) Şairlər Məqbərəsində dəfn olunan digər tanınmış simalardır.

Təbriz Şairlər Məqbərəsi Harada Yerləşir?

Təbriz Şairlər Məqbərəsini ziyarət etmək üçün bu şəhərin orta hissələrində yerləşən Sürxab və ya "Şeşgilan" məhəlləsinə getməlisiniz. Şairlər Məqbərəsi Siqətülislam və Arif küçələrinin kəsişməsində yerləşir.

Təbriz Şairlər Məqbərəsinin Milli Qeydiyyatı

Bu qəbiristanlıq 1999-cu ildə (1378-ci il Şəmsi) milli qeydiyyata alınmışdır.