Müqəddəs Hohannes Kilsəsi, Marağadakı Yeganə Kilsədir

Müqəddəs Hohannes Kilsəsi, Marağadakı Yeganə Kilsə

Marağa şəhərinin tarixi və gözəlliyi haqqında çox danışmaq olar. Bu şəhər tarixin bir dönəmində (13-14-cü əsrlər) İlxanlıların hakimiyyətinin paytaxtı olmaqla yanaşı, coğrafi və təbii mövqeyinə görə daim müxtəlif hökmdarların diqqət mərkəzində olmuşdur. Marağada çoxlu tarixi abidələr var ki, onların əksəriyyəti İlxanan dövrünə aiddir. Bu dövrdə Marağa rəsədxanasının yaradılması ilə Marağa öz dövrünün alim və tələbələrinin toplaşdığı və təhsil aldığı məkana çevrilmişdi. Hazırda bu şəhər Şərqi Azərbaycan vilayətinin böyük şəhərlərindən biri kimi tanınır və təbii və tarixi cazibədarlığına görə hər il buraya çoxlu turistlər gəlir.

Marağada ermənilər

Ermənistan dünyada ermənilərin əsas məskunlaşdığı yerdir, lakin erməni əhalinin bir hissəsinin İranın müxtəlif bölgələrində məskunlaşması onların iranlılarla münasibətlərini gücləndirib. İranın şimal-qərbindəki bir çox şəhərlər uzaq keçmişdən bəri ermənilərə ev sahibliyi edib, belə ki, bu bölgədə ermənilərə aid 180-dən çox kilsə var.

Ermənilər əsrlər boyu Marağa şəhərində yaşayıblar. Monqol Hülaküxan (1256-1265-ci illərdə hökmranlıq etmiş) xristian olduğu üçün onun hökumətinin paytaxtı Marağa seçilməsi (İlxanan) çoxlu ermənilərin oraya köçməsinə səbəb olmuş və beləliklə, Marağa ermənilərin əsas mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir. Bu dövrdə ticarət erməni köçünün və Şimal-Qərbi İranda mövcudluğunun əsas məqsədlərindən biri idi.

Ermənilərin İrana növbəti köç dalğası 20-ci əsrin əvvəllərində baş verdi. Bu zaman 15 min nəfərə yaxın əhali İranın şimal-qərb bölgələrinə sığınaraq orada məskunlaşıb. Hazırda Marağa erməniləri ilə bağlı ən mühüm əsər Müqəddəs Hohannes kilsəsi və ya Müqəddəs Senhohannes kilsəsidir.

Müqəddəs Hohannes Kilisəsinin Memarlıq Xüsusiyyətləri

Bu kilsə katolik ermənilərə məxsusdur və adını ermənilərin “Hohans” adlandırdıqları İsanın həvarilərindən biri olan İoanndan götürüb.

Bu kilsənin quruluşu, bir çox oxşar binalarda göründüyündən fərqli olaraq, kvadrata yaxın formadadır və fasadı kərpicdir. Bu kilsə nisbətən kiçikdir və cəmi 258 kvadratmetr sahəyə malikdir. 2017-ci ildə (2016) başlanan və təxminən dörd il davam edən sonuncu bərpa işlərindən birində binanın mühüm hissələri bərpa edilib. Bu bərpanın sonunda xorda üç tağ və kilsənin örtüyü onun ərazisinə bitişik olaraq təkmilləşdirilmişdir.

Kilsə üç əsas hissədən ibarətdir: arxiyepiskopun iqamətgahı, məktəb və şamların və buxurların yandırıldığı yer. Kilsənin girişi qərbdə yerləşir. Bu girişin günbəz tağlı qapısı var. Bu girişin üstündə zəngli günbəz tikilmişdir.

Kilsənin ibadətgahı şərq hissəsində yerləşir. İbadət yerində çarpaz tağlı üç tağ var, orta tağ yanlardakı iki tağdan böyükdür və onun üzərində rəngli şüşəli düzbucaqlı iki pəncərə görünür. Kilsənin iki pilləli zəng qülləsinə aparan kərpic eyvanı var. Hündürlüyü 12 metr olan bu qüllə 16 tərəfdən hazırlanmışdır. Binanın şərq, şimal və cənub hissələrində quraşdırılan kiçik pəncərələr içərinin işıqlandırılmasını təmin edir.

Müqəddəs İohannes Kilsəsinin Tarixi

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, Müqəddəs Hohannes kilsəsinin ilkin binası çox köhnədir, lakin zaman keçdikcə müxtəlif səbəblər, o cümlədən eroziya və ya təbii fəlakətlər nəticəsində dağılıb. Monqol patriarxları dövründə kilsə xüsusi mövqeyə malik olsa da, bu gün ermənilərin başqa şəhərlərə köçü səbəbindən az istifadə olunur.

İndi görünən bina miladi 1840-cı ildə (miladi 1219) “Samson Xan” adlı şəxsin idarəçiliyi ilə tikilmişdir. Bu yenidənqurmada rus və fransız memarların rolu olub. Bundan sonra binanın bərpası üçün bir neçə ümumi və qismən əməliyyatlar aparılıb.

Müqəddəs İohannes Kilsəsinin Milli Əsər kimi Qeydiyyatı

Bu əsər miladi 1968-ci ildə (miladi 1347) İranın milli əsərləri siyahısında qeydə alınmışdır.