Nəzafət Hamamı, Təbrizin Fəaliyyətdə Olan Yeganə Ənənəvi Hamamı

Nəzafət Hamamı, Təbrizin Fəaliyyətdə Olan Yeganə Ənənəvi Hamamı

Nəzafət Hamamı, Təbrizin hələ də keçmişdəki kimi fəaliyyətini davam etdirən yeganə ənənəvi hamamıdır.

İllər əvvəl hamam tikintisi texnologiyası çox baha idi. Hamamın tikintisi ilə yanaşı, suyun qızdırılması və çimmək üçün nəql edilməsi də yüksək xərc tələb edirdi və buna görə də, adətən hər məhəllədə ictimai hamamlar tikilirdi. İnsanların inancları və İslamın təmizliyə verdiyi önəm səbəbindən hamamlar İran mədəniyyətində xüsusi yer tuturdu və toplantı, əyləncə və bəzi ayinlərin, ənənələrin icra olunduğu bir yer hesab edilirdi. Tədricən şəhərsalma və sağlamlıq texnologiyalarının inkişafı ilə evlər ayrı-ayrılıqda hamamla təmin olundu və ənənəvi hamamlar əvvəlki populyarlığını itirdi. Buna baxmayaraq, İranın hər yerində hələ də eyni köhnə üslub və tərzdə insanlara sağlamlıq xidmətləri göstərən və onların diqqətini çəkən hamamlar tapmaq mümkündür. Təbriz Nəzafət Hamamı da bu ənənəvi hamamlardan biridir ki, bu gün şəhərin yeganə ənənəvi hamamı kimi fəaliyyət göstərir.

Təbriz Nəzafət Hamamının Xüsusiyyətləri

Hamamın sadə bir girişi var. Dəmir giriş qapısının üstündə hamamın adı yazılmışdır. Bu qapı çox qədim deyil, lakin Qacarlar dövrünə (XIX əsrin əvvəlləri) aid olan və 200 ildən çox yaşı olan bir binanın girişidir. Bu giriş qapısı kimi, binanın divarları və kərpicdən olan xarici görünüşü də çox qədim görünmür. Hamamın giriş qapısı 1955-ci ildə (1334-cü il Şəmsi) dəyişdirilmişdir və bundan əvvəl taxtadan idi.

Ənənəvi hamamlar temperaturu daha yaxşı saxlamaq üçün yolun səviyyəsindən aşağıda tikilirdi. Buna görə də, Nəzafət Hamamının əsas hissəsinə çatmaq üçün bir neçə pillə enmək lazımdır. Pillələr və binanın divarları çox qədim olmayan ağ kaşılarla örtülmüşdür. Pillələri endikdən sonra, ətrafında şkafların yerləşdiyi böyük bir zal görünür. Zalın girişinin yanında hamam sahibinin oturduğu və müştərilərdən hamam pulunu aldığı bir masa var. Bu şkaflar müştərilərin paltarlarını saxlamaq üçün istifadə olunur. Zalın divarındakı köhnə rəsmlər və şəkillər ona xatirə dolu bir ab-hava bəxş edir. Zalın döşəməsi xalçalanmışdır və müştərilər çimməyə başlamazdan əvvəl orada yerləşə və çay içə bilərlər.

Bir vaxtlar Sərbinə (Soyunma Zalının) olan hamamın hündür və günbəzşəkilli tavanında, havalandırmadan əlavə, işığı da içəriyə keçirmək üçün kiçik bir işıq yeri (roznə) quraşdırılmışdır. Tavanın köhnə gəc bəzəkləri hələ də sezilir. Bu gün artıq Sərbinənin ortasındakı kiçik hovuzdan axan soyuq su kanalları yoxdur, əvəzində oturmaq üçün divanlar görünür.

Hamamın əsas hissəsi, ortasında dairəvi formalı daş hovuzun yerləşdiyi daş döşəməli böyük bir zaldır. Zalın sonunda dəmir qapıları olan bir neçə ayrı duşlu hamam tikilmişdir. Hamam zallarının bu tikinti üsulu 1970-ci illərdə (1350-ci illər Şəmsi) yayılmışdı. Görünür, muqərnəs işləməli başlıqları olan zalın sütunlarının yaşı, içərisindəki ayrı-ayrı hamamlardan daha qədimdir. Hamamın bu hissəsinin tavanında, qədimdə müştərilər üçün saat kimi işləyən kiçik işıq yerləri quraşdırılmışdır. Təəssüf ki, hamamın içərisindəki gəc və əhəng bəzəkləri zədələnmişdir, baxmayaraq ki, onların izlərini hələ də tavan və divarlarda görmək mümkündür.

Bu hamam haqqında maraqlı məqamlardan biri onun xəzinəsinin (su saxlama yeri) fəaliyyətdə olmasıdır. Bu xəzinə hamamın iki günlük su ehtiyacını özündə saxlayır. Buna baxmayaraq, qədimdə suyun odun və kömürdən istifadə edilərək qızdırıldığı "Tün" bu gün istifadə olunmur. Deyilənlərə görə, Təbrizdə keçmişdə 100-dən çox hamam var idi, lakin bu gün bütün bu hamamların arasında yalnız Nəzafət Hamamı fəaliyyətini davam etdirir.

Nəzafət Hamamı Harada Yerləşir?

Bu hamam Təbrizin Hökmabad küçəsində yerləşir. Bu küçənin yaşı ətrafdakı binalardan yaxşı görünür. Keçmişdə Hökmabad bölgəsi Təbriz şəhərinin kənd təsərrüfatıməhsullarının əsas istehsal yeri idi, lakin bu gün Təbrizin qərbindəki yaşayış məntəqələrindən biri hesab olunur.

Təbriz Nəzafət Hamamının Milli Qeydiyyatı

Bu abidə 2003-cü ildə (1382-ci il Şəmsi) İranın milli abidələri siyahısına daxil edilmişdir.