Təbriz Yanğınsöndürmə Qülləsi: İranın İlk Yanğınsöndürmə Stansiyasının Möhtəşəm Yadigarı

Təbriz Yanğınsöndürmə Qülləsi: İranın İlk Yanğınsöndürmə Stansiyasının Möhtəşəm Yadigarı

Təbriz Yanğınsöndürmə Qülləsi İranın ilk yanğınsöndürmə stansiyasından qalan yadigardır.

Təbriz İranın şimal-qərbində yerləşən şəhərlərdən biridir. Bu şəhər İran tarixində mühüm rol oynamış və bir çox sahədə qabaqcıl olmuşdur. Buna görə də Təbrizə "İlk Şəhərlər" deyilir. İranın ilk bələdiyyəsi Təbrizdə tikilmiş və bunun ardınca yanğınsöndürmə kimi bir çox şəhər xidməti ilk dəfə bu şəhərdə yaranmışdır. İranın ilk yanğınsöndürmə stansiyasından qalan xatirə olan Təbriz Yanğınsöndürmə Qülləsi şəhərin mərkəzi hissələrində yerləşir. Bu kərpic qüllə Azərbaycan dilində "Yanğın" adlanır.

Yanğınsöndürmə və Onun Tarixçəsi

İnsan qədim zamanlardan bəri oddan istifadə edərək gündəlik işlərini asanlıqla görmək, özünü soyuqdan və bəzi təhlükələrdən qorumaq üçün onu cilovlamağa çalışmışdır. Bu səbəbdən yanğınsöndürmənin tarixini insanın odla əlaqəsi qədər qədim hesab etmək olar, lakin xüsusi avadanlıqlar, təcrübəli qüvvələr və müəyyən stansiyalarla hadisə qurbanlarına köməyə tələsən bir təşkilat olaraq yanğınsöndürmənin formalaşması müasir dövrə təsadüf edir.

Şəhərlər böyüdükcə, bəzən güclü yanğınlar baş verirdi. London, Tokio, Hamburq və San-Fransiskoda XIX əsrin əvvəllərində güclü yanğınların baş verdiyi bildirilmişdir. Bu tarix 1833-cü ildə Londonda 80 nəfər tam ştatlı işçi qüvvəsi ilə ilk yanğınsöndürmə stansiyasının yaranmasına səbəb oldu. Bundan sonra dünyanın hər yerində çox sayda yanğınsöndürmə stansiyaları tikildi ki, Təbriz Yanğınsöndürmə Stansiyası da İranda onların ilki idi. Bu stansiya 1844-cü ildə (hicri-şəmsi 1221) rus qüvvələrinin nəzarəti altında tikilmişdir. Daha sonra İranın ikinci və üçüncü yanğınsöndürmə stansiyaları da ölkənin cənub şəhərlərində neft obyektlərinə yardım göstərmək üçün yaradıldı.

Təbriz Yanğınsöndürmə Qülləsinin Xüsusiyyətləri

Yanğınsöndürmə Qülləsinin hündürlüyü 23 metrdir. Bu qüllənin tikilmə tarixi Qacar dövrünə (XIX əsr) təsadüf edir. Qüllə daxildən dairəvi görünür, lakin xaricdən səkkizbucaqlıdır. Qüllənin yuxarı hissəsinə çıxış yolu dairəvi pilləkəndir.

Həmin dövrdə Təbriz yanğınsöndürmə xidməti öz növündə qabaqcıl avadanlıqlarla təchiz edilmişdi və xəbərdarlıq edildiyi an hadisə yerinə çata bilirdi. Yanğınsöndürənlər əllərindəki avadanlıqlardan istifadə edərək yaxınlıqdakı su anbarlarından su vururdular və yanğını söndürmə əməliyyatını həyata keçirirdilər. O dövrdə avtomobillərin istifadəsi bu qədər geniş yayılmadığı üçün, hadisə yerinə çatanda istifadə olunmaq məqsədilə, yanğınsöndürmə stansiyasındakı arabaların üzərində su ilə dolu bir neçə çəllək də saxlanılırdı.

Təbriz yanğınsöndürmə xidmətinin istifadə etdiyi bəzi avadanlıqlar, o cümlədən iki nəfərin qarşı-qarşıya duraraq su vurduğu mis əl nasosları hazırda Təbriz Yanğınsöndürmə Muzeyində saxlanılır.

Təbriz Yanğınsöndürmə Qülləsinin Tətbiqi

Yanğınsöndürmə Qülləsinin əsas istifadəsi müşahidə məqsədi daşıyırdı. Keçmişdə, rabitə vasitələri inkişaf etməmişdən əvvəl, bir gözətçi qüllənin üstündən bütün şəhəri seyr edir, yanğın və ya hər hansı bir hadisə baş verdikdə, qüllədə quraşdırılmış böyük bürünc zəngi çalaraq məmurları hadisə yerinə göndərirdi. Bu zəngin səsi o qədər aydın idi ki, bütün şəhər baş verən hadisədən xəbərdar olurdu və ehtiyac olarsa, zərərçəkənlərə kömək etmək üçün hərəkətə keçirdilər. Qüllənin müxtəlif istiqamətlərə baxan səkkiz pəncərəsi (işıqlandırma yeri) gözətçiyə bütün bucaqları müşahidə etmək imkanı verirdi.

Qüllənin böyük hündürlüyü onu hər zaman ictimaiyyətin gözü qarşısında saxlayırdı. Buna görə də, uzaqdan gələn sərnişinlərə şəhər mərkəzini göstərmək və hadisə baş verdikdə insanların tez kömək istəmək üçün ora müraciət edə bilməsi üçün onun üstündə bir çıraq yandırılırdı. Bu səbəbdən bəziləri bu qülləyə Təbrizin "Dəniz Mayakı" ləqəbini vermişlər. Bu gün bu qüllənin keçmişdəki əhəmiyyəti olmasa da, onun əzəməti və hündürlüyü ətrafdakı binaların yanında hələ də diqqəti cəlb edir.

Təbriz Yanğınsöndürmə Qülləsinin Milli Qeydiyyatı

Bu qüllə 1998-ci ildə İranın Milli Abidələr Siyahısına daxil edilmişdir.