Təbriz Nobar Hamamı, Daxili Dizaynda Həndəsi Formaların Gözoxşayan Qarışığı

Təbriz Nobar Hamamı, Daxili Dizaynda Həndəsi Formaların

Gözoxşayan Qarışığı

Bir vaxtlar Təbriz Nobar Hamamı bu şəhərin ən böyük ictimai hamamlarından biri idi, lakin bu gün ev hamamlarının yayılması ilə tarixi bir abidəyə çevrilmişdir.

Təbriz Nobar Hamamı şəhərin orta məhəllələrindən birində və Təbriz Bələdiyyə Sarayının qarşısında yerləşir.

Hamam və Onun Sosial Tətbiqləri

Hamam və ya isti otaq bədənin yuyulması üçün bir yer hesab olunur ki, onun ilk nümunələri Qədim İranda görünmüşdür. Bu səhiyyə xidməti mərkəzi daha sonra digər ölkələrdə də yayılmış və Şimali Afrikada, Osmanlı İmperiyasında və Cənubi Avropada ictimai hamamlar tikilmişdir.

Hamamlar adətən su və enerji təminatının yüksək qiyməti səbəbindən ictimai şəkildə xidmət göstərirdilər, baxmayaraq ki, bəzi varlı ailələr evlərində şəxsi hamamlar tikirdilər. İsti otaqlar hər gün qadınlara və kişilərə ayrı vaxtlarda xidmət göstərirdi. Bəzən də qoşa hamamlar tikilirdi ki, orada qadınlar və kişilər üçün istifadə olunan hissələr ayrı idi.

Daha sonra şəhər xidmətlərinin genişlənməsi və ev hamamlarının tikintisinin ucuzlaşması ilə ictimai isti otaqlar əhəmiyyətini itirdi və bu gün tarixi abidələr hesab olunur.

İranda isti otaqlarda adətən toylarla əlaqəli xüsusi ənənələr həyata keçirilirdi. Əlbəttə, isti otaq təkcə yuyunmaq üçün istifadə olunmurdu, həm də bəzi insanlar üçün əyləncə yeri sayılırdı və bəziləri orada olaraq qəlyanaltı yeyir və isti içkilər içərək söhbət edirdilər. Bu gün İranda bir çox isti otaq muzeylərə (əsasən Etnoqrafiya Muzeylərinə) çevrilmiş və yerli insanların ənənələrini və adətlərini nümayiş etdirmək üçün bir yerdir.

Təbriz Nobar Hamamının Memarlığı və Xüsusiyyətləri

Müxtəlif həndəsi formalardan istifadə Nobar Hamamının xüsusiyyətlərindən biri hesab olunur. Bu formaların birləşməsi hamamın daxili memarlığını çox gözəl və xüsusi etmişdir. Bu hamam İranda tikilmiş bir çox hamam kimi, karvansaranın yanında tikilmişdi.

Təbriz Nobar Hamamının memarlıq üslubu İranın digər tarixi hamamlarına bənzəyir və sərbinnə (soyunma otağı) və qəmxana (yuyunma yeri) onun iki əsas hissəsini təşkil edir. Bu hamamın sərbinnəsi səkkiz sütunlu səkkizguşəli bir məkandır. Hamamın günbəz formalı tavanı bu səkkiz sütunun üzərində dayanır və hər sütunun arasında bir tağ yaranmışdır. Sərbinnənin ortasında, binanın bu hissəsinin ümumi quruluşuna uyğun olaraq səkkizguşəli bir hovuz tikilmişdir. Sərbinnənin iki girişi var: birincisi, uzun bir dəhlizdən sonra sərbinnəyə açılan əsas qapıdandır. Bu dəhlizin qeyri-adi uzunluğu ona görədir ki, hamamın içindəki istilik asanlıqla xaricə sızmasın. İstiliyin qorunması, xüsusilə qış fəslinin sərt və uzun olduğu Təbriz kimi bir şəhər üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Keçmişdə yanacaq təmin etmək və hamam kimi böyük bir məkanı qızdırmaq çətin olduğu üçün bu dəyərli istiliyi qorumaq üçün çoxlu tədbirlər görülmüşdür... Sərbinnənin ikinci girişi pilləkənli bir marşrutdan keçir. Bu pilləkənin sonunda bir qəhvəxana və mağaza da tikilmişdir.

Hamamın qəmxanasının da günbəz formalı tavanı var və orada tağlar görünür. Sərbinnədən fərqli olaraq, bu məkan dördkünc formalı və dörd sütunludur. Bu sütunlar dəyirmi deyil və bir-birinə uyğun olaraq səkkizbucaqlı şəkildə tikilmişdir.

Hamamda oturma, istirahət və paltar dəyişdirmə yeri olan bir neçə daş kürsü müşahidə olunur. Təbriz Nobar Hamamı kərpic və kaşının birləşməsi və gözəl təsvirli kitabələri ilə cəlbedici və gözoxşayan bir görünüşə malikdir.

Təbriz Nobar Hamamının Tarixçəsi

Mövcud sənədlər və xəritələr göstərir ki, Təbriz Nobar Hamamı təxminən 150 il əvvəl, Qacarlar sülaləsi dövründə tikilmişdir. Qaraağac şəhərindən olan "Balakazım" adlı bir şəxs hamamın memarlığını öz üzərinə götürmüşdür. Bu hamamın tikintisində kərpicdən istifadə edilmişdir. Həmçinin, divar payalarında və tavanlarda gips, sütunlarda, hamamın döşəməsində və divar altlıqlarında isə yonulmuş daş istifadə edilmişdir.

Hamam ömrü boyu bir neçə dəfə təmir edilmişdir. Bu təmir işləri bölgənin iqlim şəraitinə və yüksək rütubətinə baxmayaraq, bu hamamın hələ də qalmasına səbəb olmuşdur. Təbriz Nobar Hamamı bir müddət restoran kimi fəaliyyət göstərmiş və Təbrizin ən böyük restoranı olaraq nağıl söyləmə (nəqqaşlıq) və pərdə oxuma (pərdəxanlıq) mərasillərinə ev sahibliyi etmişdir. Bu mərasimlər bəzən hamamın damında da keçirilirdi.

Təbriz Nobar Hamamının Milli Qeydiyyatı

Bu tarixi əsər 1999-cu ildə (1378-ci il Şəmsi) Milli Abidələr Siyahısına daxil edilmişdir.