Təbriz Dəri Fabriki, Universitetə Çevrilən Fabrik

Təbriz Dəri Fabriki, Universitetə Çevrilən Fabrik

Təbriz Dəri Fabriki bərpa işləri aparıldıqdan sonra Təbriz İslam Sənəti Universitetinə verildi.

Təbriz İranın ən mühüm sənaye şəhərlərindən biri sayılır. Bu şəhər bəzi məhsulların, xüsusilə də dəri məmulatlarının istehsalında müasir üsulların tətbiqində İranda öncül olmuşdur və onun qədim fabrikləri sənaye turizmi üçün ən mühüm məkanlardan biri hesab olunur. Bu gün bu şəhərin Təbriz Dəri Fabriki kimi qədim fabrikləri keçmişdəki kimi istehsal sahəsində fəaliyyət göstərməsələr də, maraqlananları müxtəlif məhsulların istehsal forması və üsulu ilə tanış edə bilərlər.

Təbriz Dərisinin Tarixçəsi və Xüsusiyyətləri

Təbriz İranda dəri istehsalının və dəri məmulatlarının hazırlanmasının ən mühüm mərkəzlərindən biridir. Qədim zamanlardan bəri Təbriz dərisi xüsusi şöhrətə malik idi və davamlılığı və keyfiyyətinə görə çox qiymətli idi. Bəzi tarixi sənədlər İranda dəriçiliyin Monqol hücumu (XIII əsr Miladi) dövründən inkişaf etdiyini göstərir. O zaman da Təbriz bu məhsulun istehsalında qabaqcıl şəhərlərdən biri kimi tanınırdı.

Təbriz dərisi zaman keçdikcə öz mövqeyini qorudu və ətraf ölkələrdə çoxlu tərəfdar qazana bildi. Təbriz bir dövrdə dünyanın ən böyük dəri məmulatları bazarlarından birinə çevrilmişdi. İranın ilk dəri fabrikasının 1929-cu ildə (1308-ci il Şəmsi) Təbrizdə təsis edilməsi bu məhsulun şəhərin sənayeeçiləri üçün əhəmiyyətini göstərir. Sonralar bu şəhərdə dəri və dəri məmulatları istehsalı üçün başqa fabriklər də quruldu, o cümlədən bu gün "Təbriz Dəri Fabriki" kimi tanınan Xosrovi Dəri Fabriki. Sonrakı onilliklərdə Təbriz İran dəri sənayesində öz liderliyini qorudu və hazırda İranın dəri ayaqqabısının 40 faizini istehsal edir.

Bu gün dəri məmulatlarının istehsalının ənənəvi üsulları daha az istifadə olunur, lakin Təbrizdə hələ də bəzi emalatxanalar ənənəvi üsullardan istifadə edərək fəaliyyət göstərir və elastiklik, davamlılıq və rahatlıq baxımından bənzərsiz məhsullar istehsal edirlər. Çirklənmədən azad mühitdə və əlverişli iqlimdə böyüyən Azərbaycan bölgəsinin heyvanlarının dərisindən istifadə edilməsi Təbriz dərisinin keyfiyyətinin səbəblərindən biridir.

Təbriz Dəri Fabrikinin Tarixçəsi

Təbriz Dəri Fabrikini bu şəhərin ən qədim müasir fabriklərindən biri hesab etmək olar. Bu fabrik "Xosrovi Dəri Fabriki" adı ilə, Mümtaz Kibrit Fabriki və Pəşminə Fabriki ilə eyni vaxtda təsis edilmişdir. Qədimliyinə görə, bu fabrik Mihən Dəri və İran Dəri fabriklərindən sonra qurulmuşdur.

Fabrikin istismara verilmə tarixi 1932-ci ilə (1311-ci il Şəmsi) qayıdır. Həmin dövrdə, İkinci Dünya Müharibəsi ilə eyni vaxta düşdüyü üçün, bu fabrik dəridən əlavə, hərbi çəkmə və at minmə ayaqqabısı da istehsal edirdi. Bu fabrikin məhsullarının keyfiyyəti o qədər yüksək idi ki, onun bir hissəsi ixrac edilirdi.

Fabrikin fəaliyyəti 1968-ci ilə (1347-ci il Şəmsi) qədər davam etdi, lakin sonrakı illərdə baş verən dəyişikliklər səbəbindən səhmdarlar zərər gördülər və fabrik bağlanma ilə üzləşdi. Nəhayət, həmin dövrdəki hökumət fabrikin idarəçiliyini öz üzərinə götürdü. İslam İnqilabının Qələbəsindən sonra (1979-cu il Miladi) bu fabrik İranın milli sənayelərinin bir hissəsi kimi idarə olunurdu. Sonralar Təbrizin şəhər toxumasının genişlənməsi səbəbindən bu fabrik yaşayış evlərinin arasında qaldı və fəaliyyətinin Təbrizin sənaye şəhərciklərindən birində davam etdirilməsi üçün 1987-ci ildən (1366-cı il Şəmsi) boşaldıldı.

Nəhayət, Təbriz Dəri Fabriki binası Təbriz İslam Sənəti Universitetinə hədiyyə edildi və 1997-ci ildə (1376-cı il Şəmsi) bu fabrikin bərpası və universitet kompleksinə çevrilməsi üçün işlərə başlanıldı. Bu əməliyyat zamanı fabrikin köhnə binaları amfiteatr zalı, inzibati bina, idman kompleksi, yeməkxana və kitabxanaya çevrildi. Fabrikin avadanlıqlarının bir hissəsi, o cümlədən turbin və elektrik generatorları da sənaye əsərləri kimi nümayiş etdirilmək üçün bərpa edildi.

Təbriz Dəri Fabrikinin Xüsusiyyətləri və Memarlığı

Bu fabrik 36 min kvadratmetr sahədə və səkkiz binadan ibarət bir kompleksdir. Onlardan dörd bina üç mərtəbədə, qalanları isə bir mərtəbədə tikilmişdir. Bu fabrikin iki hündür bacası uzaqdan seçilir. Quruluş və mənzərə baxımından Alman memarlıq üslubunun bu binanın tikintisindəki təsiri aydın görünür.

Təbriz Dəri Fabrikinin Milli Qeydiyyatı

Təbriz Dəri Fabriki kompleksi 2000-ci ildə (1379-cu il Şəmsi) "Xosrovi Dəri Fabrikinin Binaları" adı ilə İranın milli abidələri siyahısına daxil edilmişdir.