Əbərkuh came məscidi, bənzərsiz əzəməti olan tamamilə kərpiç binadır
Əbərkuh tarixi Yəzd vilayətinin şəhərlərindən biri kimi tanınır. 60 mindən çox əhalisi olan bu şəhər Yəzd şəhərinin özü kimi unikal və çoxsaylı tarixi abidələrə malikdir və İran turizminin 14 nümunəvi şəhərindən biri hesab olunur. Əbərkuh şəhərinin tarixi əsərlərinin sayı o qədərdir ki, onlardan 146-sı dövlət reyestrində qeydə alınıb. Bu şəhərin 75 məscidi arasında 30 məscid tarixi dəyərə malikdir ki, onların da lideri Əbərkuh came məscidi hesab olunur.
Əbərkuh Came Məscidinin tarixi
İslamın əvvəlindən məscid onun əsas mədəni və sosial bazalarından biri hesab olunurdu. İslam dini İrana gəldikdən sonra məscidlər özünəməxsus yer tapmış və hər bir şəhərdə məscid əsas ictimai mərkəzlərdən biri kimi tanınmışdır.
Bu şəhərdə ictimai fəaliyyətin ən mühüm bazalarından biri kimi Əbərkuh Came məscidi təxminən eramızın 14-cü əsrində İranda İlxanilər sülaləsinin hakimiyyəti dövründə yaradılmışdır. Bu məscid sonralar Teymurilər dövründə (eranın XV əsri) yenidən tikilsə də, məscidin içərisində hələ də onun yaranma dövrünün izlərini görmək mümkündür. Teymurilər dövrünün yenidən qurulması zamanı məscidin əsas strukturuna bəzi tikililər, o cümlədən suvaq işlənmiş qurbangahın göründüyü şərq eyvanı əlavə edilmişdir.
Məscidin həyətində 1416 və 1599-cu ilə aid qəbir daşları aşkar edilib. Məscidin içərisində İslamdan əvvəlki dövrə aid əşyaların tapılması məscidin bəzi hissələrinin İslamın İrana gəlişindən əvvələ aid olduğu fikrini gücləndirib. Əldə olan dəlillərə görə, iranlılar İslamı qəbul etdikdən sonra köhnə ibadət yerlərinin xarabalıqları üzərində çoxlu məscidlər tikilib.
Əbərkuh came məscidinin memarlığı
Bu məscid tamamilə xam gildən tikilsə də, hələ də yüz illərlə dayanır. Əksər şəhərlərdəki məscidlər insanların toplaşması və böyük dini mərasimlər keçirməsi üçün yer kimi istifadə olunduğundan, onlar adətən dörd eyvan şəklində tikilirdilər ki, bu da Abarkuh məscidində görünən əsas eyvandır.
Əbərkuh came məscidinin girişi hündür qapı ilə şimala baxır və səkkizguşəli vestibül onu düzbucaqlı həyətlə birləşdirir. İlxanlar dövründən qalan bir çox tikililər kimi, onun da ölçüsü 10x10 metr olan xaç formalı qəbristanlıq həyəti var. Girişin cənub-şərq hissəsində tağları moqranlarla gözəl bəzədilmiş ibadətgah var. Qərb hissəsində daha bir nef tikilib, onun qarşısında eyvan var.
Əbərkuh came məscidinin köhnə memarlığı
Bu məsciddə minarə və sefe də tikilmişdir. Əbərkuh came məscidində çoxlu qurbangahlar var ki, bunlardan iki əsas qurbangah tarixən ən mühümləridir. “Böyük qurbangah” kimi tanınan bu qurbangahlardan biri mərmərdən tikilib və iki dekorativ sütuna malikdir. Bu mehrab monqol binaları ilə eyni memarlıqda tikilib və qiblə ilə 45 dərəcə bucaq fərqinə malikdir. Bu bucaq fərqini düzəltmək üçün başqa bir qurbangah yaradılmışdır. Mehrabın istiqaməti dəyişdiyi üçün Əbərkuh came məscidi “İki Qiblə” məscidi də adlanır.
Bu iki mehrabdan başqa daha dörd qurbangah tikilib, üç qurbangah mərmər və əhəngdən, digəri isə sadə kirəmitlərdən hörülmüşdür.
Məscidin daxilindəki bəzəklər islami naxışlardan və bitki motivlərindən istifadə edilməklə yaradılmışdır. Məscidin daxili bəzəkləri mümkün qədər minimaldır, çox güman ki, onun tikintisinin baniləri parlaq bəzəklərdən istifadənin insanları ibadətdən yayındıra biləcəyinə inanırdılar. Məsciddə nəsx və kufi xətti ilə və suvaq üslubunda yazılmış kitabələrə rast gəlmək olar.
Əbərkuh came Məscidinin milli əsər kimi qeydiyyatı
Bu şəhərin mərkəzi ərazisində yerləşən Əbərkuh came məscidi 1933-cü ildə (miladi 1312) İranın milli abidələri siyahısında qeydə alınıb.
| Ad | Əbərkuh came məscidi, bənzərsiz əzəməti olan tamamilə kərpiç binadır |
| Ölkə | İran |
| Vilayət | Yəzd |
| Şəhər | Abarkuh |
| Növ | Tarixi,Məzhəbi |
| Registration | Milli |
