Allahın Adı ilə

Tufan əl-Əqsa Fələstinlilərin geri qayıtmaq hüququnu

həyata keçirmək vədi

Müəllif: Fateme Ebrahimi (beynəlxalq hüquq üzrə doktor, beynəlxalq hüquq üzrə müəllim və tədqiqatçı)

Tufan əl-Əqsa əməliyyatı fələstinlilərin 70 illik təcavüz və məzlum Fələstin xalqının öldürülməsindən sonra unudulmuş fundamental hüquq kimi geri qayıtmaq hüququnun təsdiq edilməsində mühüm əməliyyat sayıla bilər. Bu BMT Baş Assambleyanın qərarına vurğu edilməsinə baxmayaraq illərdir unudulmuş əhəmiyyətli bir haqqdır. Ola bilsin ki, bu əməliyyat məzlum Fələstin xalqının köçkünlüyünə son qoyulması vədi kimi qiymətləndirilə bilər.

Uzun illər əvvəl Baş Assambleyada 29 noyabr 1947-ci il tarixli 181 saylı qətnamənin təsdiqinə rəğmən, bütün beynəlxalq qanun və qaydalara zidd olaraq, Fələstinin Bölmə Planı adı altında sionist qəsbkar rejimin formalaşmasını qanuniləşdirilərək, İsrailə bəxş edilən ərazidə yaşayan çoxlu sayda fələstinli məcburi köç ilə üzləşdilər. Bundan sonra təcavüzkar sionist rejim 1948-ci ildə yenidən fələstinlilərə məxsus torpaqları zəbt etdi, Fələstinin qalan ərazisinin 78%-ni işğal etdi və 1967-ci ildə yenidən Qəzza zolağı və İordan çayının qərb sahilinə hücum edib işğal etdi. Beləcə, qeyri-qanuni hücumlar və təcavüzlərlə və qəsbkar sionist rejimin beynəlxalq hüququn müddəalarına zidd olaraq, müstəqil Fələstin dövləti bir dövlətin tərkib elementlərini itirdi. Birləşmiş Millətlər Təşkilatına üzv ölkələr siyahısından çıxarıldı və bu ölkənin bir çox vətəndaşı öz vətənlərindən və şəxsi mülklərindən zorla qovularaq başqa ölkələrdə qaçqın və ya köçkün vəziyyətinə düşdü. Bəzi insanlar işğal olunmuş ərazilərdə ağır şəraitdə yaşamlarına davam edir. Müstəqil Fələstin dövlətinin qurulması üçün fələstinlilərin öz vətənlərinə qayıtması lazımdır. Odur ki, qaçqınların öz vətənlərinə qayıtması həmişə onların arzusu olub, bu haqq sionistlər və onların qərbli tərəfdaşları tərəfindən həmişə rədd edilib. II Kemp Devid sammitində Fələstinin o zamankı nümayəndəsi cənab Yasir Ərəfat ciddi təzyiqlər qarşısında Oslo müqaviləsində təsbit olunmuş fələstinli qaçqınların ilkin vətənlərinə qayıtmaması və Beytül-Müqəddəsin təhvil verilməsi məsələsi ilə bağlı razılıq verdi.  Beytül-Müqəddəslə bağlı mühüm və həssas məsələnin diqqətdən kənarda qalması və qaçqınların geri qayıtması xəbəri müsəlman dünyasını, xüsusilə də fələstinliləri ayağa qaldırdı və yeni intifada dalğası başladı ki, onun məqsədlərindən biri də, fələstinli qaçqınların geri qayıtma hüququnu tələb etməkdir. Təəssüflər olsun ki, geri qaytarılmayan layihə sionist rejimin işğal olunmuş ərazilərdəki tapmacasının son hissəsidir və bunda qəti şəkildə israr edirlər. Birincisi, Fələstin xalqını öz torpaqlarından didərgin saldılar, mülklərini müsadirə etdilər və Fələstin əhalisini azaltdılar. Sonra dünyanın hər yerindən yəhudiləri bu torpaqlarda məskən salmaq üçün topladılar. Onlar yəhudi əhalisini artırdılar ki, beynəlxalq hüquqda vacib olan təcavüz etməmək qaydasını pozaraq öz qeyri-legitim və süni hökumətlərini qura bilsinlər. Qəsbkar sionist rejimin qurulmasından bu yana bu rejim 750 mindən çox fələstinlini köç etməyə məcbur edib. Halbuki, beynəlxalq hüquqa görə, fələstinlilərin öz evlərindən, yurdlarından və vətənlərindən məcburi köçü və qovulması irqi təmizləmə nümunəsi kimi qəbul edilir və qəsbkar rejim beynəlxalq cinayət məsuliyyətini dərk edir. Qaçqınların Müdafiəsi Konvensiyası haqqında qanunla 1948 və 1967-ci illərin qeyri-bərabər müharibəsi və işğal olunmuş Fələstin ərazisində baş vermiş digər müharibələr və faciələr səbəbindən vətənlərini tərk etmək məcburiyyətində qalan və başqa ölkələrdən qaçqın və ya köçkün olan bu insanların və digər fələstinlilərin öz ölkələrinə qayıtmaq hüququ var. Hazırda Fələstin əhalisinin üçdə ikisindən çoxu dünyanın ən böyük və ən yaşlı qaçqın əhalisini təşkil edir. Fələstinin son rəsmi statistikasına görə, Fələstinin daxilində və xaricində yaşayan fələstinli qaçqınların ümumi sayı beynəlxalq hüquq və qaydalara əsasən vətənlərinə qayıtmaq hüququna malik olan təxminən 5,9 milyon qaçqındır. Məsələn, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının 11 dekabr 1948-ci il tarixli 194 saylı qətnaməsində fələstinli qaçqınların geri qayıtmaq və təzminat almaq hüququ olduğu açıq şəkildə ifadə edilsə də, təəssüf ki, nəinki bu mühüm hüququn həyata keçirilmədiyini, lakin sionistlər və onların müttəfiqləri tərəfindən həmişə inkar edilib. Köçkün fələstinlilər Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi və Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Pakt əsasında digər insanlarla eyni hüquqlara malikdirlər. Onlar öz ölkəsi də daxil olmaqla hər hansı bir ölkəni tərk edə və ya öz ölkələrinə qayıda bilərlər və onların öz ölkələrinə qayıtması hüququnu heç kim qadağan edilə bilməz. Buna əsaslanaraq, insan haqları üzrə öhdəliklərinə əsasən, sionist rejim də digər ölkələr kimi bu haqqa hörmətlə yanaşmağa və onu dəstəkləməyə və həyata keçirməyə borcludur. Təəssüflər olsun ki, mühüm beynəlxalq sənədlərdə bu insan haqqını tanımasına və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 110-dan çox qətnaməsində fələstinlilərin geri qayıtmaq hüququnu vurğulamasına baxmayaraq, qəsbkar sionist rejim heç vaxt ona əməl etməyib və müxtəlif qanunlar qəbul etməklə fələstinlilərin geri qayıtmaq hüquqlarını həyata keçirmələrinə mane oldu. Bu gün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı çərçivəsində məzlum Fələstin xalqının haqqını gözləmək üçün illərin səbri sona çatdı və bu təşkilatın səmərəsizliyi son yarpağına yetişdi. Buna görə də fələstinlilər geri dönüş haqqı da daxil olmaqla, ayrılmaz hüquqlarını müdafiə etmək üçün yenə də vicdanı oyanmış insanların dəstəyi ilə əldə edilə biləcək Əl-Əqsa tufanı şəklində böyük bir çalışmaya başladılar.