Tablo Xalçası və Sərdərudun Onun İstehsalındakı Məşhurluğu

Xalça, İranda Bir Sənət Nümunəsidir

Xalça, İranda yaranmış və dünyada sənətsevərlərin diqqətini cəlb edən bir sənətdir. Tarix boyu, İran xalçasının toxuma üsulları və naxışları bir çox dəyişikliklərə uğramışdır, lakin bu sənətin əsli qorunmuş və bu günümüzə qədər gəlmişdir. Tablo xalçası, xalça sənayesindəki ən yeni ixtiralarından biri olub, müxtəlif naxışlar və rənglərin istifadəsi ilə belə bir məhsul ortaya çıxarmışdır ki, bu da hər zövqə uyğun təkliflər təqdim edir.

Tablo Xalçası və Onun Xüsusiyyətləri

Tablo xalçasında müxtəlif şəkillər və naxışlar, məsələn, təbii mənzərələr, heyvanlar, çiçəklər və ya insanlar istifadə edilir. Bəzən sənətkar bir məşhur rəsm əsərini öz xalçasında təsvir edir. Tablo xalçaları müxtəlif ölçülərdə toxunur, amma 50x35, 70x50, 70x100, 80x120, 100x150 və 200x300 santimetr ölçüləri bu məhsulun əsas ölçüləridir. Ümumiyyətlə, tablo xalçası divara asılacaq ölçüdə toxunur.

Tablo xalçalarına tətbiq olunan müxtəlif naxışlar və toxuma üsulları, onu adi xalçalardan daha dəyərli və bahalı edir. Ənənəvi olaraq, əl işi tablo xalçaları, kağız üzərindəki bir xəritədən istifadə edilərək toxunur. Bu xəritə o cür tərtib olunur ki, hər bir sahə bir xalça düyünü göstərir. Keçmişdə tablo xalçalarında istifadə olunan naxışlar daha az müxtəlif olurdu və müəyyən xüsusi geometrik formalara əsaslanırdı, amma bu gün kompüter xəritələrinin istifadəsi tablo xalçalarına daha geniş bir müxtəliflik gətirmişdir.

Sərdərudun Tablo Xalçası ilə Milli Tanınması

İranın Şərqi Azərbaycan əyalətində yerləşən Sərdərud şəhərində tablo xalçasının toxunması və istehsalı geniş yayılıb. 2020-ci ildə (1399-cü il) Sərdərud tablo xalçası qeyri-maddi milli irs olaraq qeydiyyatdan keçmişdir.

Sərdərud, Təbriz şəhərinin bir qəsəbəsidir və təxminən 30 min nəfərdən ibarət bir əhalisi var. Sərdərudun iqtisadiyyatı ənənəvi olaraq kənd təsərrüfatına əsaslanır, lakin yerli rəsmilərin bildirdiyinə görə, bu şəhərin iqtisadiyyatı tablo xalçası ilə sıx bağlıdır, belə ki, şəhər sakinlərinin təxminən 80%-nin gəliri bu məhsulun istehsalı və satışı ilə əlaqəlidir. Sərdərudun təbii şəraiti, su ehtiyatlarının bolluğu və dəniz səviyyəsindən 1000 metr hündürlük, şəhərdə kənd təsərrüfatının inkişafına kömək edir. Sərdərudun kənd təsərrüfatı məhsulları arasında yemiş, üzüm, ərik, qoz, alma, şaftalı və armud yer alır.

Sərdərud qədim bir şəhərdir və burada yerləşən "Narın qalası" kimi tarixi abidələr, bu ərazinin uzun tarixi keçmişini sübut edir. Bu qala, Təbriz şəhərinin qorunması məqsədilə inşa edilmiş və hündürlükdə bir təpənin üstündə yerləşir. Qalanın ölçüləri təxminən 500x700 metrdir. Bu gün qalada dağılmış kiçik daşlar tapılıb ki, bunlar keçmişdə qaladakı tikililərin inşasında istifadə edilmiş ola bilər. Bu tikililər təbii fəlakətlər və ya zamanla aşınma nəticəsində sıradan çıxmışdır.

Sərdərudda Tablo Xalçası İstehsalı

Sərdərudda tablo xalçası toxuma sənətinin 100 ildən çox tarixi var. Yüksək sıxlıqla toxuma və çoxsaylı düyünlərdən istifadə, müxtəlif rənglərin birləşdirilməsi, hətta gözəl yazı nümunələri ilə zəngin təsvirlərin toxunmasına imkan vermişdir. Buna görə də, son illərdə tablo xalçası xarici turistlər arasında ən çox alınan suvenirlərdən birinə çevrilmişdir. Sərdərudda xalça ustaları, ənənəvi olaraq, öz evlərində, kiçik ölçülü xüsusi xalça çərçivələrində (standart xalça toxuma çərçivələrindən kiçik) tablo xalçası toxuyurlar.