Təbriz Məşrutə evi, İran Məşrutəçilərinin Komandanlıq Mərkəzi

Məşrutə inqilabı, son dövrlərdə İranın ən böyük siyasi hadisələrindən biri olub, 1906-cı ildə (1285-ci hicri şəmisi) İran şahı Müzəffərüd-din Şah Qacar tərəfindən Məşrutə hökmdarlıq fərmanının verilməsi ilə qələbə çalmışdır. Təbriz, İranın ən böyük şəhərlərindən biri olaraq, Məşrutə fərmanının verilməsi prosesində çox önəmli bir rol oynamışdır. Bu şəhər, o dövrün ən əsas Məşrutə tərəfdarlarının mərkəzi sayılırdı. Hazırda Təbriz şəhərində, Məşrutə hərəkatı ilə əlaqəli bir çox tarixi bina mövcuddur ki, bu binalar, hərəkatla əlaqədar baş vermiş hadisələri izah edir. Məşrutə evi Təbriz də bu binalardan biridir və o dövrdə Azərbaycanın böyükləri tərəfindən Məşrutə hərəkatı haqqında müzakirələr aparılan yer olmuşdur. Bu bina yalnız İranın müasir tarixindəki önəmi ilə deyil, həm də özünəməxsus estetik elementləri ilə seçilir və 1975-ci ildə (1354-cü hicri şəmisi) İranın milli abidələri siyahısına daxil edilmişdir.

Məşrutə eviTəbrizin Tarixi

Məşrutə eviTəbriz, əvvəllər Təbrizin tanınmış tacir və ticarətçilərindən biri olan "Məhdi Kuzəkönani"nin yaşadığı bir ev idi. O, bu evin tikintisinə 1868-ci ildə (1247-ci hicri şəmisi) başlamışdı. Yıllar sonra, Məşrutə hərəkatı dövründə, bu ev " Məşrutə evi" olaraq tanınmışdır.

Təbrizin hökumət qüvvələri tərəfindən 11 ay müddətində mühasirəyə alınması dövründə, bu ev Təbrizli mübarizələrin qərargahı olmuşdur. Məşrutə tərəfdarlarına qarşı çoxsaylı təzyiqlərə baxmayaraq, onlar sonunda hökumət qüvvələrini geri çəkilməyə məcbur edərək, bütün İranın Məşrutə tərəfdarları arasında irəliləyən bir hərəkat yaratmağa nail olmuşlar. Beləliklə, Məşrutə evi Təbriz, İranın azadlıq və müstəqillik mübarizəsində mühüm bir rol oynamışdır. Bu səbəbdən, ev Təbrizdəki insanlar arasında xüsusi bir diqqətə layiqdir və böyük əhəmiyyət kəsb edir.

1996-cı ildə (1375-ci hicri şəmisi), bu yerin Məşrutə hərəkatının mübarizələrinə rəhbərlik etməsi və burada saxlanılan sənəd və materialların mövcudluğu nəzərə alınaraq, bu ev "Məşrutə eviTəbriz" adı ilə muzeyə çevrilmişdir.

Məşrutə eviTəbrizdəki Əşyalar

Bu muzeyin əsas hissələrindən biri, Məşrutə hərəkatının önəmli simalarının büstlərindən ibarətdir. Bu hissədə, Hüseynxan Bağban, Hacəli Davaçi, Səfaəddin Təbrizi, Hacəli Xətai, Howard Baskervil, Kərbəlayi Əli Məsio, Şeyx Əli Asqar Leylavi, Axund Xorasani, Əli Akbar Dəhkhuda və Zeynəb Paşa (Məşrutə tərəfdarlarının arasında yeganə qadın) kimi şəxsiyyətlərin büstləri nümayiş etdirilir.

Bundan əlavə, Təbrizli Məşrutə tərəfdarlarının istifadə etdiyi bəzi avadanlıqlar və alətlər də muzeyin müxtəlif hissələrində sərgilənir. Starxan'ın tapançası, Məşrutə xalçası, Məşrutə rəhbərlərinin şəxsi əşyaları və Məşrutə tərəfdarlarının fəaliyyətlərindən olan sənədlər, muzeydəki əşyalar arasındadır.

Məşrutə evi Təbrizin Memarlıq Xüsusiyyətləri və Stili

Məşrutə evi Təbrizin sərgilədiyi əşyaların xaricində, bu binanın memarlığı da önəmlidir. Məşrutə evi 1300 kvadratmetr sahəyə sahibdir və iki mərtəbədən ibarətdir. Bu evin əsas tikinti materialları daş, kərpic və gil olub, bəzi otaqların tavanlarında isə bol miqdarda ağac istifadə edilmişdir.

Məşrutə evinin memarlığında diqqət çəkən elementlər arasında əl işləri ilə işlənmiş qapılar, üzərində oymalar olan pəncərələr, Fransız tərzi dam və işıq boşluqları yer alır. Evə daxil olan pəncərələrdə qırmızı və yaşıl şüşələr yerləşir ki, bu da günəş işığının daxil olması ilə gözəl bir mənzərə yaradır.

Məşrutə evi Təbrizin əsas girişində, bir top və Məşrutə hərəkatının liderləri olan Starxan və Baqerxan'ın heykəlləri yerləşir. Məşrutə evinin birinci və ikinci mərtəbələrində hər birində altı otaq olmaqla, ümumilikdə 12 otaq var. İkinci mərtəbədəki geniş bir otaq isə 6x9 metr ölçüsündədir və burada ictimai iclaslar keçirilirdi. İkinci mərtəbənin həyətə baxan otağı, naxışlı qapı və pəncərələri ilə binanın ən gözəl hissələrindən biridir.

Məşrutə evi Təbrizin giriş salonunda dörd sütun yer alır və bu sütunların üzərində işıq boşluqları var. Hər bir sütunun üstündə rəngli şüşələrdən hazırlanmış işıq boşluqları yerləşir.

Məşrutə evi Təbriz Harada yerləşir?

Bu muzey, Təbrizin tarixî evlərindən birində, Rəşte-Küçə məhəlləsində və Təbriz bazarının qərb hissəsində yerləşir.