Sərdərud, Gözəl Təbiət və Hələ Kəşf Edilməmiş Tarixi Qala

Sərdərud, Gözəl Təbiət və Hələ Kəşf Edilməmiş Tarixi Qala

Sərdərud Narinqala özündə saxladığı qiymətli məlumatlara və əsərlərə baxmayaraq, hələ də tam şəkildə tədqiq edilməmişdir.

Şərqi Azərbaycan vilayəti özünün bakirə təbiəti və gözoxşayan mənzərələri ilə İranda nümunəvidir. Bu vilayətin hər yerində hər biri turistlər üçün cənnət və təbiətsevərlər üçün ideal bir məkan hesab olunan şəhər və kəndlər yerləşir. Bu yerlərin arasında Sərdərud Təbriz şəhərinə yaxın məsafədə yerləşməsi ilə görməli və tarixi şəhərlərdən biri hesab olunur. Bu şəhər gözəl və məhsuldar bağlara malikdir. Yaşıl alça, üzüm, ərik, qoz, alma, şaftalı və armud Sərdərudun ən mühüm kənd təsərrüfatı məhsulları hesab olunur. Sərdərudda xalça-tablo istehsalı da geniş yayılmışdır. Bu şəhər bu məhsulun ən mühüm istehsal mərkəzlərindən biri hesab olunur.

Lakin Sərdərudun tarixi mövqeyini xüsusi edən orada "Səlasil", "Sardur", "Səlsail" və "Narin" kimi tarixi qalaların mövcudluğudur ki, onların arasında "Narinqala" daha çox tarixi dəyərə malikdir. Bu tarixi qala Sərdərudun yüksəkliklərində, "Mərxuni Parkı" adlanan yerdə, alçaq bir təpənin üstündə yerləşir. Narinqalanın yerləşdiyi təpə Şərqi Azərbaycanın ən mühüm dağ silsilələrindən biri olan Səhənd yüksəkliklərinin davamıdır ki, vilayətin bir çox mühüm çayları buradan qaynaqlanır. Bu bölgə məhsuldar torpağı və bol su ehtiyatları səbəbindən əkinçilik və heyvandarlıq üçün uyğun bir yer kimi tanınır.

Sərdərud Narinqalasının Tarixçəsi

Sərdərud Narinqalasının tarixi Miladdan əvvəlki birinci minilliyə gedib çıxır. Mütəxəssislər hesab edirlər ki, Sərdərud Urartu hökmranlığı dövründə diqqət mərkəzində olmuşdur. Urartular Miladdan əvvəl IX əsrdə bir hökumət quran Cənubi Qafqaz dağlarından olan tayfalar idi. Urartular fəthləri zamanı Azərbaycan bölgələrinə də daxil olmuşlar.

Dini və tarixi mətnlərdə Urartu hökuməti Ararat Krallığı kimi də tanınır. Urartu sülaləsi Miladdan əvvəl təxminən 600-cü ildə məhv oldu. Urartu dövründən qalmış binalar onların memarlığının xüsusi və dəbdəbəli olduğunu və onlardan sonra hakimiyyətə gələn Madalılara və Əhəmənilərə böyük təsir etdiyini göstərir. Bu hökumət öz dövründə Xəzər dənizi ətrafındakı ticarəti genişləndirmiş və mövcudluğunun bir dövründə davamlı bir qüdrət əldə etmişdir. Bəzi mütəxəssislər Sərdərud adını Urartu padşahlarından biri olan "Sarduri" və ya "Sərdur İkinci" ilə əlaqələndirirlər. Görünür, o, Miladdan əvvəl 743-cü ildə öldürülmüşdür.

Qala ərazisində qalan əsərlərin sayı o qədər çoxdur ki, onun ətrafındakı əkin sahələrində şum zamanı çoxlu saxsı qablar tapılır. Qaladan və onun ətrafındakı ərazidən əldə edilən saxsı əşyalar müxtəlif dövrlərə aiddir. Bu fakt göstərir ki, qala Urartu hökumətinin süqutundan sonrakı dövrlərdə də diqqət mərkəzində olmuş və istifadə edilmişdir. Hicri Qəməri VII və VIII əsrlərə (Miladi XIII və XIV əsrlərə) aid şirli saxsı qabların kəşfi qaladan istifadə dövrünün min ildən çox olduğunu göstərir. Bu məkanda məskunlaşmanın son əlamətləri İslami dövrə aid bürc və hasarlardır.

Sərdərud Narinqalasının Xüsusiyyətləri

Narinqala təxminən 500-ə 700 metr ölçüdə bir ərazini əhatə edir. Bu qalanın divarlarının hündürlüyü beş metrdən çoxdur və qalınlığı iki metrə çatır. Bu xüsusiyyətlər qalanın divarlarını yarıb keçməyi demək olar ki, qeyri-mümkün edir və hücum zamanı qala onun sakinləri üçün təhlükəsiz bir yer hesab olunurdu.

Qalanın içərisində böyük miqdarda çaydaşı mövcuddur ki, ehtimal ki, bu gün aradan qalxmış qurğularda istifadə edilmişdir. Qalanın şərq hissəsinin sonunda bir neçə köhnə qəbirin yerləşdiyi kiçik bir təpə görünür. Bu qəbirlər qırmızı oxra (aşıq) palçığı ilə örtülmüşdür. Görünür ki, bu örtük ölülərə hörmət növü olmuşdur. Narinqala öz əla mövqeyi səbəbindən qiymətli əsərlər və məlumatlar saxlayır, buna baxmayaraq, orada aparılan tədqiqatlar hələ də arxeoloqlara layiqli kəşflər qazandıracaq qədər geniş olmamışdır, buna görə də bu qalanı kəşf edilməmiş bir əsər kimi təsvir etmək olar.

Sərdərud Narinqalasının Milli Qeydiyyatı

Sərdərud Narinqalasının adı 2002-ci ildə (1381-ci il Şəmsi) İranın Milli Abidələr Siyahısına daxil edilmişdir.