Təbriz Gəncəizadə Evi, İkili Memarlığa Malik Geniş Ev

Təbriz Gəncəizadə Evi, İkili Memarlığa Malik Geniş Ev

Təbrizin tarixi evləri arasında Gəncəizadə evi iki fərqli tarixi dövrdə tikilmiş ən geniş evlərdən biri kimi tanınır.

Qacarlar dövründə (XIX əsr Miladi) Təbriz İran vəliəhdinin iqamətgahı idi. Bu dövrdə şəhərə böyük diqqət yetirilirdi və buna görə də İranın ən böyük şəhərlərindən birinə çevrilmişdi. Bu gün Təbrizdə o dövrə aid çoxlu tarixi abidələr qalmışdır. Təbriz Gəncəizadə evi hazırda turistlər üçün ziyarətə açıq olan məhz bu tarixi abidələrdən biridir.

Bu ev Təbriz Səhənd Universitetinin Memarlıq Fakültəsinə verilmiş 10 tarixi evdən biri hesab olunur.

Gəncəizadə Evinin Tarixi Keçmişi

Bu evin ilkin binası Qacarlar dövrünə (XIX əsr) qayıtsa da, onun böyük hissələri Pəhləvi dövründə (XX əsr) tamamlanmışdır. Bu da binanın memarlığının Qacar və Pəhləvi memarlıq üslublarının qarışığı olmasına səbəb olmuşdur, belə ki, evin zirzəmiləri Pəhləvi dövrü evlərinin ab-havasını daşıyır. Ümumiyyətlə, binanın şərq hissəsi Qacarlar dövründə, qərb hissəsi isə Pəhləvilərin əvvəllərində tikilmişdir.

Gəncəizadə Kim idi?

Bu evi siyasətçi, məclis nümayəndəsi və jurnalist "Rza Gəncəizadə" tikmişdir. O, öz dövründə "Baba Şəml" qəzetini nəşr edirdi. Bu qəzet xalq dilində və yumorlu dildə hökmran rejimi tənqid edirdi. Bu qəzet üçün "Baba Şəml" adının seçilməsi qədim İranda məhəllənin etibarlı adamlarına verilən xalq arasında bir vəzifəyə işarə edirdi. Xalq arasında Baba Şəml kimi tanınan hər kəsə hörmət edilir və onun bütün əmrləri icrası məcburi hesab olunurdu. Əlbəttə, Baba Şəml rütbəsinə yüksəlmək çətin bir proses idi və əxlaqi keyfiyyətlərin təsdiqini, sosial mövqe və qəbul qazanmağı və hətta fiziki gücə malik olmağı, qədim idmanda təcrübə və keçmişi tələb edirdi.

Gəncəizadə Evinin Memarlığı və Xüsusiyyətləri

Gəncəizadə evi iki ayrı hissədən ibarətdir və şərq hissədə bir, cənub hissədə isə digər olmaqla iki ayrı qapısı vardır. Binanın görünüşündə sənturi və Korinf tipli sütun başlıqları kimi bəzəklərin olması bu binada Pəhləvi memarlıq üslubunun təzahürlərindəndir, halbuki Qacarlar dövrünə aid hissələr açıq şəkildə fərqlənir.

Ev dörd min kvadratmetrdən çox sahəyə malikdir və bu baxımdan Təbrizin ən böyük tarixi evlərindən biri hesab olunur. Binanın tikinti sahəsi 729 kvadratmetrdir. Hər iki bina hissəsi üç mərtəbədə tikilmişdir və memarlıq baxımından ətrafındakı digər evlərdən fərqlənir: binanın fasadında tağlı pəncərələr və rəngli şüşələr istifadə edilməmişdir, əksinə, hər yerdə tağlı pəncərələrdən daha müasir sayılan düzbucaqlı pəncərələr görünür. Evin həyətində firuzəyi rəngli gözəl bir hovuz var ki, həyətdəki rəngarəng güllərlə birlikdə misilsiz bir cazibə yaradır. Bundan əvvəl evin şimal hissəsində də bir həyət var idi ki, hazırda aradan qalxmışdır. Binanın şərq hissəsində daş bəzəklərə malik sütunlu bir eyvan görünür. Əhəng, gəc, daş, ağac və kərpic bu binada istifadə olunan əsas materiallardır.

Evin daxili dizaynında oxşar evlərdə mövcud olan daxili (ailəvi) və xarici (qonaq) məkanlardan istifadə edilməmişdir. Hər bir hissənin ən böyük otağı olan qonaq otağı binanın mərkəzində yerləşir və dəhlizlər digər otaqları ona birləşdirir. Qonaq otağının altında hovuzxana yerləşir ki, bu da digər hissələrə nisbətən daha sərin bir havaya malikdir.

Gəncəizadə Evi Harada Yerləşir?

Məqsudiyyə məhəlləsi çoxlu tarixi abidələrə malik olması ilə şöhrət qazanmış Təbriz şəhərinin köhnə məhəllələrindən biridir. Gəncəizadə evi bu məhəllədə və Memarlıq Fakültəsinin şimal-qərbində yerləşir.

Məqsudiyyə məhəlləsinin adı Aq Qoyunluların sultanı Uzun Həsənin (1450-1478-ci illərdə hökmranlıq etmiş) oğlu "Məqsudbəy"in adından götürülmüşdür. Məqsudiyyə məhəlləsi Aq Qoyunluların hakimiyyəti dövründə Təbrizin paytaxt olduğu zaman tikilmişdir.

Əsərin Milli Qeydiyyatı

Gəncəizadə evi 2002-ci ildə (1381-ci il Şəmsi) İranın Milli Abidəsi kimi qeydə alınmışdır.