Əbülfəzl Beyhəqi Farsca nəsr əsərlərinin atası

Məşhurlar

Əbülfəzl Beyhəqinin Həyatı və Yaradıcılığı

Əbülfəzl Məhəmməd Bin Hüseyn Beyhəqi Haritabad Beyhaq və ya Köhnə Sabzevarda anadan olub. Uşaqlıqdan atası onu Neyşaburda oxumağa məcbur edib. Gənc ikən Neyşaburdan Qəzninə getmiş və Divan yazmaq işinə cəlb edilmişdir. Özünə xas marağı və istedadı ilə Xoca Əbu Nəsr Məşkan (Divan Rəsalətinin sahibi Mahmud Qəznəvi) onu bu vəzifəyə seçdi. Beyhəqi etibarlı adam idi və gözəl yazısı vardı. Xoca Əbu Nəsr Mişkan Beyhəqi özünün sirdaşı və yaxın dostu hesab edir, Qəznəvi quruluşunun sirlərini və xəbərlərini onunla bölüşür. Bu məsələ “Tarixi Beyhəqi” kitabının yazıldığı dövrdə Beyhəqi üçün dəyərli mənbə oldu.

Beyhəqi tarixi

Beyhəqinin tarixi fars ədəbiyyatının şah əsərlərindən sayılır. Monqoldan əvvəlki fars nəsrindən qalan azsaylı kitablardan biridir. Köhnə yazılar arasında elə kitab tapmaq olar ki, qədim dili ilə oxucusunu bu qədər cəlb edə bilsin. Beyhəqi Tarixin yazılmasının başlanğıcı hicri 448-ci ildə (miladi 1056) olub və mövzusu Qəznəvi səltənətinin 42 illik hadisələri olub və 30 cilddə yazılıb. Onun dördüncü cildinə qədər olan məzmunu Naseri tarixi və Yamini tarixinin məzmunu ilə eynidir. Kitabın əvvəli itmiş beşinci cilddən 10-cu cildinə qədər sonrakı cildlər 451-ci qəməri ilin hadisələrini nəql edir. Bu 30 cildlik kitab, mövzusunun tarix və tarixşünaslıq olması ilə yanaşı, hadisələrin dəqiqliyi və qeydə alınması, inam və xüsusi sənətkarlıqla bağlı öhdəlikləri, hadisələrin təfərrüatlarını təsvir etmək və fərqli cəhətlərə baxmaq baxımından nadir və bəlkə də unikaldır. məsələlərin bucaqları. Bu gün Tarix Bəyhəqi kimi tanıdığımız kitab, ilkin adı Tarix Naseri idi. Bu kitabın digər adları Tarix ən-Nasir, Tarix əs-Səbkətgin, Came ət-Təvarix, Came fi Tarix Səbkətgin və nəhayət Tarix Bəyhəqidir. Beyhəqi tarixinin mövcud hissəsi Qəznəvi Sultanı Məsudun həyatından bəhs etdiyi üçün Məsudi tarixi də adlanır.

Fars nəsrinin atası

Əbülfəzl Beyhəqi öz tarixşünaslığında adət-ənənənin əksinə olaraq padşahların və sultanların zəifliklərini qorxmadan göstərmiş, boyun qıranlara itaət etməmişdir. Beyhəqi tarixşünaslıq prinsiplərində dəqiq bir baxışa və elmi tənqidə malik olmuş, heç bir qorxmadan həqiqəti və həqiqəti ifadə etmişdir. Beyhəqinin bu kitabda təkcə tarixçi olmadığı, sosial məsələləri və coğrafi şəraiti böyük diqqət və təəssüratla ifadə etdiyi barədə fikir birliyi vardır. Beyhəqi tarixi atalar sözü, hökm, nəsihət və nəsihətdən ibarət qiymətli xəzinədir. Bu qalıcı əsər klassik mətnlərdən sayılan ədəbiyyat və ədəbiyyat tarixinin bir növüdür. Bu kitab ritorik texnikalar, ədəbi massivlər, melodik nəsr və şeir nümunələri ilə doludur, bu kitabın yazılmasına görə Əbülfəzl Beyhəqi fars nəsrinin atası kimi tanınır. Beyhəqi nəsr yazmaqda ustadı Əbu Nəsr Meşkanın üslubuna əməl edirdi. Beyhəqinin tarix nəsrinin ən mühüm xüsusiyyətləri bunlardır: 1. Beyhəqidən əvvəlki dövrün qısa yazısından fərqli olaraq uzun yazı. Bu uzun-uzadı yazılar ki, ifadələrdə problem yaratmasın, həm məzmunun təfərrüatlarını aydınlaşdırır, həm də niyyəti gözəl ifadə edir. 2. Oxucunu hadisələrin qarşısına qoyan və hadisələrin bütün komponentlərinə yönləndirən detalların təsviri və qeyd edilməsi. 3. Aleqoriya və təşbehdən istifadə etmək. 4. Bəzi qrammatik xüsusiyyətlər və 5. O dövrdə ümumi fars atalar sözləri və deyimlərin qeyd edilməsi.

Beyhəqi də bədii ədəbiyyat müəllifləri kimi hadisələri, şəxsləri, onların xüsusiyyətlərini və reaksiyalarını ələ almış, hadisəni bir hekayə kimi təsvir edib tamamlamışdır.

Əbülfəzl Beyhəqinin vəfatı

Əbülfəzl Beyhəqi 85 il yaşamış və Əbülhəsən Beyhəqinin tarixinə görə hicri 470-ci ildə (miladi 1077) vəfat etmişdir. O, Bayhağinin tarixini yazdıqdan 19 il sonra sağ idi və nə vaxt yeni məlumatlar əldə etdikdə onu kitabın mətninə əlavə edirdi.

İranın milli təqvimində Əban ayının 1-nə təsadüf edən fevralın 24-ü Beyhəqinin anım günü kimi qeyd olunub.

Məlumatlar

Ad	Əbülfəzl Beyhəqi Farsca nəsr əsərlərinin atası
Ölkə	İran
	Farsca nəsr əsərlərinin atası
	Hicri V əsr
Əsərlər	Beyhəqi tarixi
Növ	Literary