Şeyx Səduqun izdihamlı yolu

Məşhurlar

Əbu Cəfər Məhəmməd bin Əli bin Hüseyn bin Musa bin Babaveyh Qomi İran xalqı və dünya tərəfindən “Şeyx Səduq” kimi tanınır. O, fəqih, mühəddis, təfsir və şiə alimidir. Tarixi mənbələr Şeyx Səduqun hicri 381-ci ildə (miladi 991) anadan olduğunu təxmin etmişlər. Qumda anadan olub. Şeyx Səduq Qum ilahiyyat və hədis yönümlü məktəbinin ən məşhur natiqi və hüquqşünası hesab olunur.

Kəlam məktəbinin hüquqşünası

Şeyx Səduq Qumda böyüdü və atası ilə 20 il bu şəhərdə yaşadı. Atasının adı Əbülhəsən Əli olub, böyük fəqih və hədisçi idi. Şeyx Səduq əsas dini elmləri atasından öyrənmişdir. Fiqh və hədisdə Məhəmməd bin Həsən bin Vəlid, Məhəmməd bin Əli Məciluye, Əhməd bin Əli bin İbrahim Qomi kimi professorların tələbəsi olmuşdur. 20 il Qumda yaşadıqdan sonra Rey əhlinin istəyi ilə oraya getdi. Reydən İranın müxtəlif şəhərlərinə səyahət etməyə başladı. O, əvvəlcə Məşhədə getmiş, sonra isə Bəlx, Buxara, Mədinə, Kufə, Həmədan və Bağdadda dövrünün böyük alimlərindən, professorlarından və hədis alimlərindən təhsil almış və o dövrün qabaqcıl şiələrindən olmuşdur. Bu gün onun adı ən məşhur şiə alimləri (müsəlman məktəblərindən biri) və Qum ilahiyyat və hədis yönümlü məktəbinin mühədis və hüquqşünası ilə birlikdə çəkilir. Deyilənə görə, Şeyx Səduqdan 300 əsər qalıb ki, bunlardan ən mühümü “Man Laihzarə Əl-Fəqih” kitabıdır. Bu kitab dörd şiə kitabından biri kimi tanınır. Şiələr “Kafi”, “Təhzib”, “Əstəbsar” və “Mən Leyhəzr” adlı dörd kitabı özlərinin ən etibarlı hədis mənbələri hesab edir və onlara “Kitab Ərbəə” (dörd kitab) deyirlər. Şeyx Səduq mövzusu fiqh və əməli hökmlər olan “Mən ləyhzərə əl-Fəqih” kitabında 6000-ə yaxın hədis toplayıb.

Şeyx Səduqun düşüncəsi

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, Şeyx Səduq Qumun ən məşhur şiə alimləri və hədis alimləri hesab olunur. O hesab edirdi ki, insan Allahı tanımaq üçün həmişə ilahi ilham və ya ilahi sübuta ehtiyac duyur. O vurğulamışdır ki, vəhyin köməyi olmadan ağıl Allahı tanımaq və dini bilikləri kəşf etmək iqtidarında deyil.

İzdihamlı Yol

Mədinəül-aləm kitabı Şeyx Səduqun naməlum səbəblərdən itmiş və bu gün əsər-əlaməti qalmayan ən əhatəli və dolğun əsəridir. Şeyx Tusi deyir ki, “Mədinəli-İlam” kitabı mənim “Lə yəhzarəul-fəqih” kitabımdan daha böyük idi. İbn Şəhr Aşub rəvayət edir ki, Man La Yəhdhar dörd, Mədinəul-Aləm isə 10 hissədən ibarətdir.

Mayın 15-nə uyğun gələn 4 may İranın milli təqvimində “Şeyx Səduqun anım günü” adlandırılıb.

Məlumatlar

Ad	Şeyx Səduqun izdihamlı yolu
Ölkə	İran
	Şeyx Səduq
	Hicri-qəməri 3-cü əsr
Əsərlər	Mən Həzrəti Fəqihi, Mədinəli İləmi, Əcmalı, Ayun Əxbar ər-Rzanı, şiənin fəzilətlərini, qanunların səbəblərini, şiənin sifətlərini sevmirəm.
Yard period	the past
Növ	Literary