Əbdül Rəhman Caminin əsərlərində İslami irfan

Caminin Həyatı və Yaradıcılığı

“Həft Övrəng”, “Nəfhətəl-üns” və “Bəharistan” Caminin üç məşhur əsəridir ki, adları əksər iranlıların beyninə həkk olunub. Təbii ki, Caminin yaradıcılığı bu üç əsərlə məhdudlaşmır və onun digər əsərlərinə “Şeirlər divanı”, “Kitablar”, “İşaul-ləmaat”, “Tarixi sufilər və onların dini araşdırmaları”, “Nəqd” daxildir. əl-Nusus Nəqşul-Füsus İbn Ərəbinin Təsvirində, “Şeirdə Həcc mərasimləri”, “Mənaqib Cəlaləddin Rumi” və “Mənşət”ə işarə etmişdir.

Caminin məşhur əsərləri

“Həft Övrəng” Cami poeziyasının ən mühüm əsərlərindən biridir. Bu kitabda Cami epik, tarixi, romantik və ibrətamiz hekayələr danışır. “Həft Övrəng” yeddi hissədən ibarətdir: "Qızıl Zəncirinin Məsnəvisi" (Sultan Hüseyn Baiqaranın adına yazılmış müxtəlif hekayələrlə yanaşı dini və əxlaqi məsələlər haqqında), "Səlman və Əbsal" (Yunan mənbələrindən romantik və mistik hekayə), "Töhfətul-Əhrar” (Mətnəvi mistik və dindar Xoca Nasirəddin Nəqşbəndi), “Səbhəul-Əbrar” (təsəvvüf və çoxlu məsəllərlə əxlaqi məsələlər haqqında), “Yusif və Züleyxa” (Caminin Sultan adına ən yaxşı məsnəviləri) Hüseyn), hikmət və fəlsəfi məsələlərə işarə edən “Leyli və Məcnun” və “Xerədnamə” İskəndəri” əmələ gəlir.

Cami “Həft Övrəng” əsərində mistik məfhumları insan və heyvan personajlarının dilindən məsəl və hekayət şəklində nəql edir. Bu məşhur şairin Gülüstan Sədini təqlid edərək nəsr və nəzm formasında qələmə aldığı başqa bir əsəri Baharistan və ya “Rövzə əl-Əxbar və Tohfeh əl-Əbrar”dır. Baharistan lətifələri və əxlaqi nəsihətləri sadə nəsrlə düzüb-qoşaraq söyləmiş və deyirlər ki, Cami bunu oğlu Ziyauddin Yusifin təhsili üçün yazıb və hicri 892-ci ildə Teymurilər padşahı Sultan Hüseyn Bayqraya bağışlayıb

“Nəfhətəl-üns” Caminin digər məşhur kitabının adıdır. Cami bu kitabda mistik faktları bəyan etmiş və yaradıcılığının başlanğıcından müəllifin ölümünə qədər mistiklərin statusunu qeyd etmişdir. Cami Teymurilər dövrünün ən böyük və ən məşhur şairi kimi tanınır. Teymurilər dövrü İran tarixində fars şeiri və nizamı sahəsində geniş inkişafların baş verdiyi dövrlərdən biridir. Bu dövrün şahzadə və sultanlarının şeirə, şeirə diqqət yetirmələri bu tərəqqinin səbəblərindən biridir, bu şahzadələr incəsənətə, ədəbiyyata böyük dəstək verirdilər və o dövrdə Camiyə dəstək vermələri və bu şairin firavanlığı onu ən böyük və ən böyük zəkaya çevirmişdir. dövrün ən məşhur şairi.

Caminin tərcümeyi-halı

Cami "Xatəməş-Şüəra" ləqəbli Nizamuddin Əhməd Dəştinin oğludur. O, Kamal Xocəndinin qəzəl yazı tərzindən, Nizami və Əmir Xosronun məsnəvi yazı tərzindən ilham almış, müxtəlif elm və texnikalara yiyələnməsinə görə İslam ədəbiyyatı və İslam elmləri sahəsində ən əhatəli simalardan biri hesab olunur. Hicri 9-cu əsr.

 O, atasından ərəb qrammatikasını öyrənmiş, sonra ədəbiyyat və ilahiyyat öyrənmək üçün Herata getmişdir. Sonra Səmərqəndə yola düşərək astronomiya və lövhəni öyrənməyə başladı. Sonralar təsəvvüf və təsəvvüflə yaxından tanış olub, Şeyx Nəqşibəndinin müridləri dərnəyinin üzvü olub və təsəvvüfdə o qədər irəliləyib ki, təriqət ağsaqqallarından olub, Sultan Hüseyn Mirzə Bayqra və onun vəziri yanında özünəməxsus yer tapıb. Əmir Əlişir Nəvai. Həmçinin, Əl-Ağbəy Teymurinin dəstəyi ilə elm sahəsində böyük irəliləyişlərə nail olmuş, elm və elm əhli arasında yüksək şöhrət qazanmışdır. Şeirdə əvvəlcə “Dəşti” soyadını işlətsə də, sonralar, özünün dediyi kimi, doğulduğu yer Cəm şəhərində olduğuna və Şeyx Əhməd Cama bağlılığına görə “Cami” soyadını seçmişdir.

Caminin vəfat tarixi hicri 898-ci (miladi 1492) ilin Məhərrəm ayının 18-i cümə gününə təsadüf edir və Heratda xəbər verilir ki, doğum tarixinə görə ömrü 81 il olub. Bu məşhur şairin cənazəsi Səadəddin Kaşqarinin məqbərəsinin yanında dəfn olunub.