Təbriz Dəmir Dövrü Muzeyi, qədim qəbiristanlığa səyahət

1997-ci ildə (1376-cı il hicri) torpaq qazıntıları zamanı 38 qədim qəbirin tapıldığı aşkarlanmışdır. 2006-cı ildə (1385-ci il hicri) Dəmir Dövrü Muzeyinin tikintisi üçün işlərə başlanmış və bir il sonra muzey ictimaiyyətə açılmışdır.

Cəsədlər, təpəlik bir sahədə dəfn edilmişdir. Buna görə də qəbirin dərinliyi fərqlidir. Muzeyin dizaynı, ziyarətçilərin hərəkət etməsi üçün yolun, dəfn edilmiş şəxslərin yerindən daha aşağıda olduğu şəkildədir. Bu yolla cəsədlərin qalıqlarını müşahidə etmək asanlaşdırılır.

Muzeyə girmək üçün kiçik bir qapıdan keçilir. Daha sonra bir neçə pilləkən, ziyarətçiləri muzeyin əsas hissəsinə aparır. Muzey, yerin 8 metr dərinliyində yerləşən qaranlıq bir məkandır və hər yerdə kiçik taxta pilləkənlər və saman divarlar görülür. Muzeyin havası, çay yolunda yerləşdiyindən yüksək rütubətə malikdir və ərazidə rütubəti azaltmaq üçün bir neçə ventilyasiya qurğusu quraşdırılmışdır.

Təbriz Dəmir Dövrü Muzeyinin hissələri

Muzeyin ilk bölməsi, tapılmış qəbir tapıntılarından ibarətdir. Ekspertlər, hər cəsədin yaşı və cinsiyyətini müəyyən edib və hər qəbirin yanında qeyd etmişlər. Qəbiristanlıqda cəsədlərin dəfn olunma formasında maraqlı bir xüsusiyyət var. O dövrün insanları inanırdılar ki, insan necə doğulubsa, elə də dəfn edilməlidir. Buna görə də cəsədlər, körpə vəziyyətində dəfn edilirdi. Bütün cəsədlər arasında bir cəsəd bu şəkildə dəfn edilməyib. Ekspertlər bu cəsədin bu şəkildə dəfn olunmaq üçün elastikliyə malik olmadığını düşünürlər. Uşaqlara aid qəbirler sadə və kiçik ölçülü, yeniyetmələrə aid qəbirler isə kvadrat şəkilli olub. Ən çox qəbir isə gənc yaşda olan insanlara aiddir.

Muzeyin başqa bir hissəsində isə qəbir tapıntılarından əldə olunan əşyalar nümayiş etdirilir. Ən çox bu əşyalar, cəsədlərlə birlikdə dəfn edilmiş keramika əşyalarıdır. Hər qəbir, orada dəfn edilmiş şəxsin həyat tərzinə uyğun xüsusi əşyalarla birlikdə dəfn olunub. Məsələn, uşaqlar oyuncaqla, qadınlar zərgərlik əşyaları ilə, kişilər isə döyüş alətləri ilə dəfn olunublar. Maddi imkanı daha yüksək olan şəxslərin qəbirində daha çox əşya tapılıb.

Həmçinin, qadınlar sol tərəfə, kişilər isə sağ tərəfə dəfn olunublar. Lakin bütün cəsədlərin üzləri şimal tərəfə doğru çevrilib. Bu dəfn üsulu, o dövrün insanlarının mitraizmə (günəşə ibadət) olan inancları ilə əlaqədar olub. Cəsədlərin ətraf divarları xüsusi bir şəkildə daşlarla düzülüb və bu, ehtimal ki, ana bətninin simvoludur. Qəbirlərdəki qalıqlar, alimləri buna gətirib çıxarmışdır ki, bəzi cəsədlər, köçəri xalqlara məxsus olub və bu cəsədlər əvvəlcə başqa bir yerdə dəfn edildikdən sonra buraya gətirilib. Bəzi cəsədlər bu köçürmədə zədələnib, lakin bu yerin, o dövrün insanları üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu göstərir.