Ağazadə Əbərkuh buzlağı, kərpiç buzlağının heyrətamiz memarlığı

Ağazadə Əbərkuh buzlağı, kərpiç buzlağının heyrətamiz memarlığı

Ağazadə Əbərkuh buzlağı iranlıların buzlaqların qurulmasında heyrətamiz yerli texnologiyası ilə tikilmiş binalardan biridir.

Yəzd, İsfahan və Şiraz kimi üç tarixi şəhər arasında yerləşən Əbərkuh çoxsaylı tarixi abidələrə malikdir və İranın ən yaxşı 14 turistik yerlərindən biri hesab olunur. Ağazadə Əbərkuh Buzxanası şəhərdə keçmişdə buz saxlamaq və isti mövsümlərdə istifadə etmək üçün istifadə edilən 400 tarixi abidədən biridir. Bu soyuducu Qacarlar dövründə (təxminən 19-cu əsr) yaradılmışdır və tikildiyi vaxta görə qabaqcıl texnologiyaya və dəqiq mühəndisliyə malikdir.

Ağazadə Əbərkuh buzlaqını ziyarət etmək

Əgər Fars vilayətindən Əbərkuh şəhərinə səyahət edirsinizsə, bu şəhərə gedən marşrutunuzu Eqlid yol ayrıcı deyilən yerdən dəyişməlisiniz. Bu marşrutdan Abarkuha çatmazdan əvvəl görəcəyiniz son bina şəhərin Ağazdə buzlaqıdır.

Ağazadə Əbərkuh Aysberqin memarlıq üslubu

Soyuducular İran memarlığının xüsusi tikililərindən biri hesab olunur. Bu konstruksiyaların tikintisinin nə vaxt populyarlaşdığı dəqiq məlum deyil, lakin onların səmərəliliyi elə olub ki, onların istifadəsi adi elektrik soyuducularının yaranmasına qədər davam edib.

Ağazadə Əbərkuh buzlaqının ümumi hündürlüyü və dərinliyi 12 metr, diametri üç metr olan qalın divarları var. Ağazdə Əbərkuh buzlaqının günbəzinin ətrafı 64 metr, divarı dairəvi və pilləlidir.

Divarların dairəvi forması, hündürlüyü və piramidal quruluşu soyuducunun yuxarı hissəsində istiliyi tutmaq üçündür. Əslində isti hava sıxlığına görə soyuq havadan həmişə yuxarı qalxır və bu hiylələrlə buzdan uzaqlaşır. Beləliklə, buz daha uzun müddət sağlam qalır və istifadə edilə bilər.

Daş, məhlul, qum və əhəng bu binanın tikintisi üçün istifadə olunan əsas materiallardır. Binanın bünövrəsini rütubətə daha davamlı etmək üçün divarların birinci yarım metri daşdan, qalan hissəsi isə kərpicdən və palçıqdan hörülmüşdür.

Binanın forması, istifadə olunan materiallarla yanaşı, bu soyuducunun səmərəliliyinin prinsiplərindən ikisidir. Binanın tikintisi buz emal üsuluna uyğundur və izolyasiya prinsiplərinə riayət edir.

Ağazadə Əbərkuh Soyuducu tətbiqi

Ağazadə Əbərkuh buzlaqının strukturu, İranda tikilmiş digər buzlaqlar kimi, dörd əsas hissədən ibarətdir:

1. Gölet: Dördbucaqlı çuxur şəklində formalaşmış binada buz istehsal etmək üçün gölməçə var. Bu çuxur, ona çatan istiliyi minimuma endirmək üçün kölgə divarlarının şimal tərəfində tikilmişdir.

2. Buz çəni: Günbəzin altındakı çuxur istehsal olunan buzun yığıldığı bir çən kimi xidmət edir.

3. Kölgə divarları: Gölməçələrin cənubunda yerləşən divarlar var ki, onların əsas funksiyası günəş işığının buzun üzərinə düşməsinin qarşısını almaqdır.

4. Su anbarının üzərindəki böyük günbəz: Binanın kənardan görünən hissəsidir və istilik keçirməməsi üçün tikinti mühəndislik prinsiplərinə uyğun olaraq həyata keçirilir.

Ağazadə Əbərkuh buzlaqının günbəzinin içəridən görünüşü

Qışın soyuğunda gölməçələrə tədricən su tökülürdü ki, qat-qat donsun. Bu buz daha sonra su anbarına köçürüldü. Buzun gölməçədən su anbarına köçürülməsi maili səthdən istifadə edilməklə həyata keçirilib. Buz su anbarına köçürüldükdən sonra onun hər qatı “pizzo” adlı bitki ilə örtülmüşdür.

İsti mövsümdə buzları çıxarmaq üçün soyuducuya quraşdırılmış kiçik lyukdan istifadə edir, istifadə olunmayanda isə gil və palçıqla qarşısını alırdılar. Bu, buzun demək olar ki, bütün il boyu insanların istifadəsinə verilməsini təmin etdi. Soyuducunun yay havalandırması cənub tərəfində, qış havalandırması isə binanın şimal tərəfində yerləşir.

Uzaq keçmişdə soyuducu texnologiya çox bahalı idi. Buna görə də, soyuducuların əksəriyyəti zadəganların müstəsna mülkiyyəti idi. Bununla belə, bu buzlaqların bəziləri ictimaiyyətə həsr olunmuşdu və bütün insanlara buzlarının bir hissəsini götürməyə icazə verildi.

Ağazadə Əbərkuh buzlağının milli əsər kimi qeydiyyatı

Bu əsər 2002-ci ildə (1381-ci günəş ili) İranın milli abidələri siyahısında qeydə alınıb.