Şirazdakı ən qədim saatın yanındakı binanın təsvir olunmaz gözəlliyi olan Moşir məscidi

19-cu əsrin ortalarında Fars əyalətinin hakimi olmuş Mirzə Əbülhəsən Xan Müşir əl-Mülk Şirazda məscid tikdirir və bu məscid “Moşir məscidi” kimi tanınır. Bu gözəl bina Şirazın köhnə “Sənge Siyah” məhəlləsində və erməni bazarının yanında tikilmişdir.

Şirazdakı Moşir məscidinin tarixi

Bu məscid 1848-1857-ci illər arasında tikilmişdir. Bu məscidi Qacarlar dövrünün memarlıq şah əsərlərindən biri hesab etmək olar. Bu məscidin memarlıq gözəlliyi hər bir tamaşaçının diqqətini cəlb edir. Mütəxəssislər bu məscidi tikinti gücünə görə Vəkil məscidindən sonra ən yaxşısı hesab edirlər.

Şirazdakı Moşir məscidinin memarlığı

Bu məsciddə bir neçə nefli və ikimərtəbəli hücrələr var. Əvvəllər kameralar dini elmlər tələbələrini qəbul edirdi. Bu məscidin künclərində Qacarlar dövrünə aid xörəklər saxlanılır. Bəzi yerli əhalinin dediyinə görə, qədim dövrlərdə bu xörəklərdən Məhərrəm və Səfər aylarının yas mərasimlərində yas tutanları qarşılamaq üçün istifadə edilirmiş.

Giriş və həyət

Məscidin girişi şərqdə yerləşir. Bu giriş Ermənistan bazarına açılır. Məscidə girən hər kəs eyni girişdə biri kişi bölməsinə, digəri isə qadın bölməsinə gedən iki yolla qarşılaşırdı. Ən əvvəlində yeni gələnlərin qəbul edildiyi çayxana var.

Məscidin gözəl həyəti içəri girdiyiniz andan görünür. Bu həyətin ortasında kənarları 25 və 10 metr olan, daşdan böyük dördbucaqlı hövzə düzəltdilər. Keçmişdə bu böyük gölməçə insanların xeyriyyə məqsədi ilə təyin etdiyi su ilə dolu idi.

Şəbestan və Minarələr

Məscidin həkk olunmuş daş sütunları və gözəl bəzəkləri ona təsvirolunmaz əzəmət bəxş etmişdir. Rəngarəng kaşı və göz oxşayan moqranlarla bəzədilmiş məscidin şimal hissəsində kiçik bir nef yerləşir. Kafel işləri çox möhtəşəm olan bu nefin üstündə iki minarə tikilmişdir. Məscidin şimal hissəsi kiçik olduğuna görə “məqsurə” də adlanır. Bu nefin ortasında isti yay günlərində havanı sərinləyən su quyusu var. Təbii ki, bu doğuş səhnəsi qış doğum səhnəsidir, həddindən artıq soyuqda bir-iki kömür manqal yandırmaqla yaxşı qızdırılırdı. Bu kilsədə heç bir pəncərə yoxdur və ibadət edənlərin keçməsi üçün dəhlizin sonunda yalnız iki kiçik qapı quraşdırılmışdır. Şimal nefi məscidin döşəməsindən 60 sm hündürdür. Bu tikinti üsulu ətraf mühitin daha çox istiliyini saxlamağa kömək edir.

Şimali Şəbistandan başqa, Moşir məscidində daha iki şəbistan tikilmişdir:

• Məscidin ən böyük Şəbistanı kimi Qərbi Şəbistan yay aylarında istifadə olunurdu və şərqdə günəşin ona düşməməsi üçün böyük bir eyvan var idi. Qərb nefinin damı iki qatlıdır. Belə bir quruluş günorta saatlarında günəş istisinin nefə daxil olmasının qarşısını alır. Bu nefin sərdabəsi və günbəzi gözəl həkk olunmuş 10 tək daş sütunun üzərinə qoyulmuşdur.

• Çoxlu pəncərələri olan cənub nefi onun xüsusiyyətlərindən biridir. Binanın bu hissəsindən yaz və mülayim fəsillərdə istifadə olunub. Cənub nefinin damında da pəncərələr var ki, onların əsas funksiyası kondisionerdir və ətraf mühitin işıqlandırılmasına kömək edir.

Eyvanlar

Şimaldan, şərqdən və qərbdən görünən məscidin eyvanları çox gözəl və yaradıcılıqla işlənib. Şimal eyvanı “Taq Charkase” və ya “Mirvari tağ” kimi tanınır və onun bəzəkləri İran memarlığının şah əsərlərindən biridir. Şirazın ən qədim saatı sayılan binanın bu hissəsində tarixi saat yerləşir. Bu saat İngiltərə istehsalıdır və hər 15 dəqiqədən bir tək zəng çalır və hər saatın başında saatların sayı çalır. Keçmişdə Şiraz çox böyük olmayanda bu saatın səsi əksər yerlərdə eşidilirdi və informativ cəhəti var idi. Deyilənə görə, saatın üzərindəki rəqəmlər əslən ingilis idi, lakin Mirzə Moşir onları fars rəqəmləri ilə əvəz edib.

Şimal eyvanının alın hissəsində Quranın bir neçə ayəsi və hicri 1270 (miladi 1891) tarixi yazılmış kitabə var.

Qərb və şərq eyvanları bir-birinə bənzəyir. Şərq eyvanı məscidin girişinə aparır, lakin qərb eyvanı qərb həyətinin girişidir. Qərb eyvanının cənubunda onun üstündə hicri 1289 (miladi 1910) tarixi olan yazısı olan kirəmitli qurbangah var.

Mehrab

Moşir məscidinin mehrabının üzlənməsi də özünəməxsusdur. Bu mehrabın içərisində mərmər daşı var, onun üzərində Tövhid surəsi yazılmışdır.

ikinci mərtəbə

İran binalarında xüsusi insanlar və xüsusi qonaqlar üçün yaşayış yeri kimi daha çox bəzəkli hissələr var idi ki, onlara “kral məhəllələri” deyilirdi. Moşir məscidində bir neçə yerdə ikinci mərtəbəyə qalxan və məscidin damına qədər uzanan pilləkənlər var. Məscidin ikinci mərtəbəsinin hissələrində bir-birinə bağlanan otaqlar var. Bu otaqların tavan pəncərələri tavanda yerləşir və şüşə ilə örtülmüşdür.

Moşir Şiraz Məscidinin Milli Qeydiyyatı

Bu məscid miladi 1972-ci ildə (miladi 1351) İranın milli abidələri siyahısında qeydə alınıb.