Fars mədəniyyətini sevənlərin görüş yeri olan Hafizin məzarı

Fars mədəniyyətini sevənlərin görüş yeri olan Hafizin məzarı

Hafiz və ya Hafiziyə türbəsi hər il bir çox fars mədəniyyətini sevənləri qəbul edir.

Hafiz 14-cü əsrdə yaşamış ən böyük farsdilli şairlərdən biridir. O, Şirazda doğulub və həmin şəhərdə vəfat edib. “Hafiziyyə” də adlandırılan Hafiz türbəsi Şirazda mütləq görməli yerlərdən biridir və hər il bir çox fars dostlar oraya gəlirlər.

Hafiz kim idi?

Hafiz Şirazi kimi tanınan Xacə Şəmsəddin Məhəmməd monqolların İrana hücum etdiyi və amansız qırğınlara başladığı bir dövrdə yaşayıb. Təəccüblüdür ki, Şiraz monqolların gözünə gəlməyib, onların vəhşiliyindən qurtulsa da, öz fikirlərini ictimaiyyətə çatdırmaq istəyən elitalar üçün natürmort çox çətin olduğundan, Hafiz gətirdiyi şeirlərində təşbeh və ironiyadan istifadə edib və beləliklə, ən gözəl fars şerlərini yazdı.

O, şeirlərində Hafiz soyadından istifadə edib. Soyad adətən sonetlərinin son sətirlərinə daxil edən İran şairlərinin imzasıdır. Hafizin özü üçün bu soyadı seçməsinin səbəbi Qurani-Kərimə bələd olması və bu müqəddəs kitaba yaxınlığı olub.

Hafiz zəngin bir tacirin oğlu idi, lakin onun ölümündən sonra Hafiz və ailəsi yoxsulluq içində yaşayırdılar. Buna görə də çox çalışmalı idi. Gənc ikən çörək sexində çalışsa da, eyni zamanda Quran və ədəbiyyat öyrənməklə məşğul olub, özünəməxsus bir məharət qazana bilib.

Məhəmməd Güləndəm adlı şəxs onun vəfatından sonra şeirlərini ilk dəfə toplayıb “Divane Hafiz” adlı kitabda çap etdirib. Hafizin şer bəstələmək ustalığı onun şöhrətini İran hüdudlarından kənara çıxarıb, Hindistanda öz ardıcıllarını tapması və hətta alman şairi Hötenin də əsərlərində ondan ilham almasına səbəb olub.

Hafiz miladi 1389-cu ildə vəfat etdikdən sonra Şiraz qəbiristanlığında dəfn edilmişdir. Bu qəbiristanlıq “Qolqeşt Mosli” kimi tanınan yerdə yerləşirdi və Hafizin şeirlərində də adı çəkilir. İndi onun məzarında türbə yaradılıb və onun ətrafında çoxlu qəbirlər görünür, bəziləri bir neçə əsr əvvəldən qalıb.

Hafiz türbəsi memarlığı

Hafizin ölümündən təxminən 65 il sonra ilk dəfə onun məzarında türbə yaradılmışdır. Bu tikili günbəzlə tikilmişdir. Roknabad çayının suyu ilə dolu olan Hafizin məqbərəsinin yanında böyük gölməçə də yaradılmışdır. Bu bina 17 və 18-ci əsrlərdə iki dəfə təmir edilmişdir. Amma bu gün Hafiziyyə və ya Hafiz türbəsi kimi tanınan şey Zəndiyə dövründən qalan bir binadır. Kərim xan Zənd 18-ci əsrin sonunda Hafizə xərac vermək üçün səkkiz sütunlu və qəbrinin üstündə mis damdan tikilmiş məqbərə tikdirdi. Hafizin qəbrinin üstündə uzunluğu 270 sm, eni 80 sm, hündürlüyü 40 sm olan mərmər daş var idi. Eyni daş hazırda Hafizin qəbrinin üstündədir. Hafizin məqbərəsinin tavanı canlandırıcı rənglərlə heyrətamiz parıltıya malik füsunkar bəzəklərə malikdir.

Hafizin məzarı bir tərəfdə ailə qəbirləri, bir tərəfində bir neçə tağla bəzədilmiş divar olan bağda yerləşir. Hafiz türbəsinin ərazisində gözəl və rəngarəng güllərin əkilməsi onun gözəlliyini ikiqat artırmışdır.

Kərim xan tərəfindən məqbərənin tikilməsindən bir neçə il sonra fransız dizayneri Andre Qodara 1935-ci ildə Hafizin məqbərəsi ətrafındakı bağın inkişafı planını təklif etmək tapşırılır. Bu məqbərənin yenidən dizaynında daha çox insanın varlığına cavab vermək üçün bağın yerini genişləndirdi. Beləliklə, Hafizin məqbərəsinin qonşuluğunda yerləşən bağlar bir neçə qapıdan ona bağlanırdı. Yeni dizaynda uzunluğu 56 metr, eni yeddi metr olan 20 daş sütunlu beş metrlik eyvan yaradılıb. Yeni planın həyata keçirilməsi üç il davam etdi və nəhayət 1938-ci ildə bu gün həvəskarların gözü qarşısında olan formaya gəldi.

Bəsfa bağı, köhnə məqbərə, geniş eyvan, şimal və cənub hissələri bu türbənin müxtəlif hissələrini təşkil edir. Hazırda onun türbəsinin yanında Hafiz Aşiqləri Dərnəyi kimi ofis də fəaliyyət göstərir.

Hafiz türbəsinin milli əsər kimi qeydiyyatı

Hafiziyyə və ya Hafiz türbəsi miladi 1975-ci ildə (hicri 1354) İranın milli əsərləri siyahısında qeydə alınmışdır.