Səhranın ortasında min illik tikili olan Yəzdin 12-ci İmamının türbəsi

Səhranın ortasında min illik tikili olan Yəzdin 12-ci İmamının türbəsi

Yəzdin çoxsaylı tarixi abidələri arasında 12-ci imamın türbəsinin tikildiyi il haqqında etibarlı sənədin mövcud olduğu ən qədim abidədir.

Mütəxəssislərin fikrincə, Yəzdin 12-ci imamının türbəsi bu şəhərdə sənədləşdirilmiş ən qədim tikilidir. Bu bina miladi 1037-ci ildə (hicri 428-ci il) Səlcuqlar dövründə tikilmiş, günbəzi, mehrabı və bir neçə yazısı ilə Yəzddə nadir tikililərdən sayılır. Bu türbə Yəzdin köhnə məhəllələrindən biri olan Fəhadan məhəlləsində, Fəhadan Hüseyniyyə və Rezaiye məktəbinin yaxınlığında yerləşir.

Yəzdin 12 İmamının türbəsinin tarixi

Bu binanın qurulması ilə eyni vaxtda Əl Kakuyeh Yəzddə hökmranlıq edirdi. 12-ci İmamın məqbərəsində görünən kitabədə inşaatçılar kimi iki qardaş Əbu Məsud və Əbu Yaqubun adı çəkilir. Bu iki qardaşın Əmir Əzdadəddin Əla əd-Dövlə Əbu Cəfər Kakuyenin generallarından olduğu deyilir.

Yəzdin 12 İmamının türbəsinin tikilmə səbəbi

Bu türbənin niyə tikildiyi ilə bağlı müxtəlif nəzəriyyələr var. Məqbərənin kitabələrində bu tikili “qübbə” kimi xatırlanır. Bu şəkildə görünür ki, bu bina əvvəldən türbə kimi tikilməyib və Səfəvilər dövründə (miladi 1501-1736-cı illər) belə tikililər Bəqa adlandığı üçün bu binaya “Bəqah” adı verilib. Lakin bəzi insanlar şiələrin altıncı rəhbəri İmam Sadiqin (ə) nəslindən birinin dəfn edilməsi ilə əlaqədar binanın üzərinə “Bəqa” adının qoyulduğuna inanırlar. Təbii ki, bu fərziyyə qeyri-müəyyəndir, çünki bu şəxsin dəfn yeri məlum deyil.

Bu əsərdə istifadə edilən memarlıq məzar memarlığıdır, lakin orada heç bir məzar görünmür. Bu səbəbdən bəziləri bu binanı 12 şiə imamının şərəfinə yaradılmış bir abidə hesab edirlər.

Yəzdin 12-ci imamı türbəsinin memarlığı

Yəzdin 12-ci imamının məqbərəsi üç tərəfdən açıq və qiblədən (cənub tərəfdən) bağlanan dördmərtəbəli binadır. Hazırda binanın üç girişi arasında şərq və qərb darvazaları bağlanıb və giriş-çıxış ancaq şimal tərəfdən mümkündür.

Yəzdin 12-ci imamının məqbərəsi üç tərəfdən açıq və qiblədən (cənub tərəfdən) bağlanan dördmərtəbəli binadır. Hazırda binanın üç girişi arasında şərq və qərb darvazaları bağlanıb və giriş-çıxış ancaq şimal tərəfdən mümkündür.

Məqbərənin şimal qapısından daxil olarkən cənub tərəfdə kafel bəzəkləri diqqəti cəlb edən qurbangah görünür. Bu mehrabın kaşıları göy, firuzəyi, yaşıl, sarı və ağ rənglərdə olub, zamanın keçməsinə və çoxlu zədələnmələrə baxmayaraq gözəlliyini qoruyub saxlamışdır. Belə görünür ki, mozaik kafel massivləri hicri 9-10-cu əsrlərə aiddir.

Məqbərənin hər tərəfinin uzunluğu çöldən 11 metr, içəridən isə 8,25 metr olan kvadrat günbəz var. Günbəzin divarlarından birinin ortasında işıqlandırma və kondisionerin təmin olunduğu kiçik hörgü pəncərəsi var.

Məqbərənin günbəzi səkkizguşəli tikili üzərində yerləşir və orada heç bir bəzək yoxdur. Səkkizbucaqlı tərəflərin hər birində üç tağ var. Qübbə gövdəsinin tikintisində "bucaqlama" adlanan üsuldan istifadə edilir. Bu üsulda dördbucaqlı bina səkkizbucaqlıya çevrilir və tədricən dairə şəklini alır.