Müqəddəs Sarkis Kilsəsi və Ondakı Erməni Memarlığı Simvolları

Müqəddəs Sarkis Kilsəsi və Ondakı Erməni Memarlığı Simvolları

Müqəddəs Sarkis Kilsəsinin xarici və daxili görünüşü, ahəngdarlıq və uyğunluğun təcəssümünü nümayiş etdirir.

Təbriz qədim zamanlardan İran ermənilərinin əsas yaşayış məskənlərindən biri kimi tanınmışdır. Bu şəhərdə və Şərqi Azərbaycan əyalətində bir sıra erməni kilsələri mövcuddur ki, bəziləri tarixi və memarlıq xüsusiyyətləri baxımından çox əhəmiyyətlidir və hətta Dünya İrsi Siyahısına da daxil edilmişdir. Müqəddəs Sarkis Kilsəsi, gözəlliyi göz oxşayan və nümunəvi olan Təbriz kilsələrindən biridir.

Bu kilsə "Leylabad" məhəlləsində və Təbriz şəhərinin mərkəzi hissələrindən birində yerləşir və buna görə də şəhər nəqliyyat sistemi vasitəsilə ona asanlıqla çatmaq mümkündür. Bu binanın dəqiq yerləşdiyi ünvan "Baron Avak" küçəsidir. Kilsənin əsas qapısı da bu küçədən açılır. Baron Avak, sağlığında kasıb ermənilərə yardım edən adlı-sanlı erməni böyüklərindən biri idi. O, 1780-ci il Miladi zəlzələsindən sonra, bu gün onun adı ilə tanınan ərazini ermənilərin məskunlaşması üçün təşkil etmişdir. Bu məhəllə keçmişdə Təbrizdən kənarda idi, lakin bu gün Təbrizin şəhər hüdudlarının genişlənməsi ilə onun mərkəzində yerləşir. Baron Avak məhəlləsində Müqəddəs Sarkis Kilsəsindən başqa, iki digər kilsə (İncil Kilsəsi və Adventist Kilsəsi) də yerləşir.

Müqəddəs Sarkis Kilsəsinin Xüsusiyyətləri və Memarlığı

Müqəddəs Sarkis Kilsəsi Protestant Xristianlara məxsusdur. Bu kilsə Erməni Memarlıq üslubunda tikilmişdir. Bu memarlıq üsulunun dörd min ildən çox tarixi var. Bu üslubun dağlıq ərazilərin təbiəti ilə əlaqəsi və xüsusilə Qafqaz bölgəsində bol olan mineral daşların istifadəsi, erməni memarlığı ilə bağlı binalara əhəmiyyətli dərəcədə gözəllik vermişdir. Müqəddəs Sarkis Kilsəsində, erməni memarlığının əsas göstəricilərindən biri sayılan uzunsov günbəzlər mövcuddur. Mütəxəssislərin fikrincə, bu cür günbəzlər Ararat Dağından nümunə götürülmüşdür və ermənilərin dözümlülüyünün və qürurunun bir əlaməti hesab olunur. Bu dağ Türkiyə ərazisində yerləşir və Ermənistan və İran ölkələrinə yaxındır. Böyük Ararat zirvəsinin hündürlüyü 5137 metr, Kiçik Araratın hündürlüyü isə 3896 metrdir. Hər iki zirvə vulkanikdir və ermənilər ona xüsusi hörmət bəsləyirlər, o dərəcədə ki, onun şəklini evlərində və iş yerlərində asırlar və oğlanlarına "Ararat" adını verirlər.

Kilsənin əsas planı xaç şəklindədir. Kilsənin şimal, cənub və şərq hissələrində üç girişi var. Kilsənin tikintisində əsas material daşdır və dörd kərpic sütun daş bünövrələrlə birlikdə, böyük kərpic günbəzin və tavanındakı çoxsaylı tağların ağırlığını daşıyır. Əsas mehrab və namaz qılanların otağı da məclis sahəsindən barmaqlıqlarla ayrılmışdır. Hakop Qarapetiyan adlı bir keşişin məzarı kilsənin şərq hissəsində yerləşir. Kilsənin bu hissəsində başqa xatirə abidələri də görünür. Bu xatirə abidələrindən birində, həkk olunmuş bir daş üzərində XIX əsrdə öldürülən ermənilərin adları yazılmışdır. Kilsənin bu hissəsinin xatirə abidələri Azərşəhr mədənlərindən əldə edilmiş daşlardan hazırlanmışdır.

Mehrabın içi sementlə suvanmışdır. Divarların sement rənginin daxili taxta qapılarla uyğunluğu, kilsənin daxili məkanının gözəlliyinin səbəblərindən biri sayıla bilər. İsa Məsih və Müqəddəs Məryəmin təsvirləri kilsənin divarlarında əks olunmuşdur. Dini mərasimlərdə istifadə olunan bəzi avadanlıqlar da kilsənin müxtəlif künclərində görünür. Ayrı bir mərtəbə sayıla biləcək kilsənin yuxarı tağında musiqiçilərin yerləşməsi üçün bir yer mövcuddur.

Müqəddəs Sarkis Kilsəsinin Tarixçəsi

Bu kilsənin tikintisi Qacarlar dövrünə və 1821-ci il Miladi tarixinə (1200-cü il Şəmsi) qayıdır. Kilsə Petrosyan adlı bir şəxs tərəfindən tikilmişdir. 1845-ci ildə (1224-cü il Şəmsi) Təbrizdə məskunlaşan bəzi Azərşəhr erməniləri tərəfindən bu kilsə təmir edilmişdir.

Müqəddəs Sarkis Kilsəsinin Milli Qeydiyyatı

Bu kilsə 2005-ci ildə (1384-cü il Şəmsi) İranın milli abidələri siyahısına daxil edilmişdir.