Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası və Onun Cəsarətli Memarlığı

Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası və Onun Cəsarətli Memarlığı

Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası mal və sərnişin daşınmasında böyük əhəmiyyəti ilə yanaşı, cəlbedici memarlığı ilə də şöhrət qazanmışdır.

Dəmir yolunun yaranması, nəqliyyat sahəsində ən böyük insan hadisələrindən biri idi.

İranda Dəmir Yolunun Tarixçəsi

İranın ilk dəmir yolu xətti 1848-ci ildə (1227-ci il Şəmsi), Qacar hökuməti dövründə çəkildi. Bu dəmir yolu xətti İranın şimalındakı bir neçə şəhəri birləşdirir və məhdud istifadəyə malik idi. 1882-ci ildə (1261-ci il Şəmsi) Tehran və Rey şəhəri arasında çəkilən 8.7 kilometr uzunluğunda olan tramvay xəttinin yaradılması, 1935-ci ildə (1314-cü il Şəmsi) İranın ümumxalq dəmir yolunun tam istismara verilməsindən əvvəl ən böyük hadisə sayıla bilər. Sonralar İranın ümumxalq dəmir yolu marşrutu üzərində çoxsaylı stansiyalar və körpülər tikildi ki, onların bəziləri bu gün istifadəsini itirsə də, tarixi abidələr kimi qəbul edilir.

Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası

Dəmir yolunun Təbrizə gəlişi Təbriz-Culfa dəmir yolu xəttinin yaradılması dövrünə təsadüf edir. Bu iki şəhərin birləşməsi Birinci Dünya Müharibəsi dövründə baş verdi. 1914-cü ildə (1293-cü il Şəmsi) Təbrizin ilk dəmir yolu stansiyasının tikintisi ilə bağlı işlərə başlanıldı və 1916-cı ildə onun istismarına başlandı. Nəhayət, ilk qatar 1915-ci ildə bu şəhərə daxil oldu, lakin Təbriz-Culfa dəmir yolu xətti rəsmi olaraq 1921-ci ildə (1300-cü il Şəmsi) Ruslar tərəfindən İrana təhvil verildi. Köhnə Təbriz stansiyası 149 kilometr uzunluğunda olan Təbriz-Culfa dəmir yolu xətti marşrutu üzərində bir müddət fəaliyyət göstərdi. Buna baxmayaraq, sonrakı illərdə bu dəmir yolu xəttinin istismarında yaranan problemlər səbəbindən bu stansiya uzun müddət istifadəsiz qaldı.

1958-ci ildə (1337-ci il Şəmsi) baş verən Tehran və Təbrizin dəmir yolu ilə birləşməsi Təbriz dəmir yolu stansiyasının mövqeyini yaxşılaşdırdı. Bu 748 kilometrlik marşrut, Təbrizin iqtisadi və siyasi əhəmiyyətinə görə çox mühüm idi və burada sərnişin və yük daşınması gündəlik olaraq davam edirdi. Hazırda da Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası sərnişin və mal daşınmasında Türkiyə, Qafqaz ölkələri və Avropaya mühüm rol oynayır. Hal-hazırda Təbriz-Tehran, Təbriz-Məşhəd və Təbriz-Van (Türkiyə) bu stansiyanın ən sıx sərnişin marşrutları hesab olunur.

Təbriz Dəmir Yolu Stansiyasının Xüsusiyyətləri və Memarlığı

Hazırkı Təbriz Dəmir Yolu Stansiyasının ilkin layihəsini fransız memar, sahibkar və yazıçı Fernand Puyon (Fernand Pouillon) təklif etmişdir. O, Təbriz Dəmir Yolu Stansiyasından başqa, Məşhəd Dəmir Yolu Stansiyasının layihələndirilməsində də iştirak etmişdir. O, Tehran və Təbrizin dəmir yolu ilə birləşməsi ilə eyni vaxtda, 1958-ci ildə Əbdüləziz Fərmanfərmayan, Möhsün Furugi və Heydər Qiyabi ilə birlikdə Təbriz Dəmir Yolu Stansiyasının layihəsini tamamladı. Heydər Qiyabi bu stansiyanın layihəsinin tamamlanmasında mühüm rol oynamış və ona cəlbedici ideyalar əlavə etmişdir. Bu stansiyanın tikintisi 1965-ci ilə (1344-cü il Şəmsi) qədər davam etdi.

Memarlıq baxımından, Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası cəsarətli bir dizayn kimi təsvir edilə bilər. İki çox böyük sütun və bir neçə yan sütunla dəstəklənən bu stansiyanın W şəkilli tavanı, divarlardan ayrı olaraq dizayn edilmiş bir tavanla birlikdə, bu stansiyanı layihələndirən mühəndislərin ixtiralarındandır. Tavanla sütunlar arasındakı boşluq şüşə ilə örtülmüşdür və tavan binanın şərq fasadından konsol şəklində irəli çıxır ki, tamaşaçıya tavanın havada asılı qalması hissini versin. Eyni xüsusiyyət cənub hissədə də bir çıxıntı yaradaraq, tavanın altında gizlənən böyük bir eyvan yaratmışdır.

Binanın iki böyük sütunu memara açıq planlı və sütunsuz bir məkan yaratmağa imkan vermişdir. Binanın əsas fasadında (şərq hissəsi) davamlı olaraq yuxarı səviyyədən gələn şaquli və üçbucaqlı divar dayaqları görünür ki, onların arasında pəncərələr nəzərə çarpır. Binanın birinci mərtəbəsində bu divar dayaqları şüşə ilə örtülmüşdür, lakin birinci mərtəbədə kompleksin inzibati məkanının işığını təmin edən kiçik kvadrat pəncərələr mövcuddur. Stansiyanın şimal və cənub fasadlarında da geniş şəkildə şüşədən istifadə edilmişdir.

Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası Harada Yerləşir?

Bu stansiya Təbriz şəhərinin qərb bölgəsində yerləşir. Dəmir Yolu Meydanı, Təbrizin mühüm meydanlarından biri, bu stansiyanın yaxınlığında yerləşir. Onların arasındakı ərazidə, ortasında çox cəlbedici fəvvarəsi olan gözəl bir bulvar və park tikilmişdir. Stansiyanın ətrafındakı ərazidə də bəziləri vaxtilə istifadə olunmuş bir neçə köhnə qatar yerləşdirilmişdir.

Təbriz Dəmir Yolu Stansiyasının Milli Qeydiyyatı

Təbriz Dəmir Yolu Stansiyası 2017-ci ildə (1396-cı il Şəmsi) milli abidə kimi qeydə alınmışdır.