Ərəsbaran (Qaradağ) Biosfer Qoruğu, Heyrətamiz və İnanılmaz Gözəlliyə Malik Bir Bölgə

Ərəsbaran (Qaradağ) Biosfer Qoruğu, Heyrətamiz və İnanılmaz Gözəlliyə Malik Bir Bölgə

İranda biosfer qoruğu kimi tanınan 13 bölgə arasında Ərəsbaran Biosfer Qoruğu üstün xüsusiyyətlərə və heyrətamiz mənzərələrə malikdir.

Dünyanın "Biosfer Qoruğu" adlanan bölgələri beynəlxalq səviyyədə çox dəyərli hesab olunan qorunan təbii və bioloji ərazilərdir. Bu bölgələr YUNESKO tərəfindən nəzarət altında saxlanılır ki, onun flora və fauna növləri yaxşı mühafizə olunsun. Ərəsbaran Biosfer Qoruğu cəlbedici mənzərələri və misilsiz heyvan və bitki növlərinə malik olması səbəbindən dünyada mövcud olan 103 biosfer qoruğundan və İranda yerləşən 13 biosfer qoruğundan biri kimi tanınan İran bölgələrindən biridir.

Ərəsbaran Biosfer Qoruğunun Xüsusiyyətləri

"Qaradağ" kimi də tanınan Ərəsbaran dağlıq bölgəsi Şərqi Azərbaycan vilayətinin şimalında yerləşir. Türk dilində "qara" "siyah" deməkdir və bəzilərinin fikrincə, bu adın bölgəyə verilməsinin səbəbi orada hündür dağların çoxluğudur. Arazbarın Xəzər, Qafqaz və Aralıq dənizi bölgələri arasında yerləşməsi ona xüsusi şərait bəxş etmişdir. Ərəsbaran bölgəsi şimaldan Azərbaycan Respublikası və Ermənistan ilə ortaq sərhədə malikdir və sahəsi 125 min hektardan çoxdur.

Ərəsbaran dağlıq bölgələrinin hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 256 metrdən 2896 metrə qədər dəyişir. Bu hündürlük dəyişikliyi havanın müxtəlif formalara düşməsinə və fərqli iqlimlərin yaranmasına səbəb olmuşdur. Bütün Ərəsbaran boyunca müxtəlif bitki örtüyü müşahidə olunur ki, buna otlaqlar, yarı-quraq düzənliklər, örüş sahələri, meşələr və sulu sahələr daxildir. Arazbarın yüksəklikləri nəticədə Araz çayına tökülən çoxsaylı çayların mənbəyidir.

Ərəsbaran bölgəsində 50-dən çox kənd var, bu bölgənin köçəri əhalisi də diqqətəlayiqdir. Ərəsbaran bölgəsinin köçəri əhalisi əsasən maldarlıqla məşğul olur və Şiə məzhəbinə mənsubdurlar. İranın yerli musiqi üslublarından biri hesab olunan "Aşıq musiqisi" Ərəsbaran köçəriləri arasında geniş yayılmışdır. Ərəsbaran köçəriləri igidlik və cəsurluqları ilə məşhurdurlar. Qacarlar dövründə (XIX əsr) baş vermiş İran-Rusiya müharibələri zamanı İran qoşunlarının çox hissəsi məhz bu bölgənin köçərilərindən təşkil olunmuşdu.

Ərəsbaran Biosfer Qoruğunun Heyvan və Bitki Növləri

Bölgənin cənub hissələri əsasən otlaqlarla örtülmüşdür və 800 metrdən 2200 metrə qədər dəyişən hündürlüyə malik şimal hissələrində meşə örtüyü mövcuddur.

Şərqi Azərbaycan vilayəti səviyyəsində tanınan təxminən 2400 bitki növündən 1400 növü Ərəsbaran meşələrində mövcuddur. Bunlardan 250 növü göbələklərə aiddir və təxminən min növ Buz dövründən bəri bu bölgədə yaşamağa davam etmişdir. 220 quş növü, 38 sürünən növü, beş suda-quruda yaşayan növü, 48 məməli növü və 22 balıq növü Ərəsbaran Biosfer Qoruğunda yaşayan heyvanların ümumi sayını təşkil edir.

Qırmızı maral bölgənin gözəl məməlilərindən biridir ki, uzun buynuzları ilə misilsiz bir möhtəşəmliyə malikdir.

Ərəsbaran Biosfer Qoruğunda Turizm

Məkidi dərəsi və Aynalı Ərəsbaran bölgəsində turistlərin cəlb olunduğu iki əsas bölgədir. Hər üç bölgə Kəleybər-Aşıqlı yolu üzərində yerləşir. Gərmnab kəndinin yaxınlığındakı Baba Seyfəddin Ziyarətgahı da bu ərazidə turistlərin diqqət mərkəzində olan bölgələrdən biridir. Bütün bölgədə müalicəvi xüsusiyyətlərə malik çoxlu isti su bulaqları mövcuddur. Bu bulaqlar Kəleybər şəhristanını İranın ən böyük su müalicəsi (hidroterapiya) kompleksinə çevirmişdir və bölgənin əsas turistik görməli yerlərindəndir.

Babək Qalası, Cümhur Qalası və ya Bəzz Qalası kimi də tanınan Kəleybər qalası, Kəleybərdən 10 km cənubda yerləşən və ehtimal ki, Ərşakilər dövrünə (e.ə. 247-ci ildən 224-cü ilə qədər Miladi) aid olan Peyğam qalası, dəniz səviyyəsindən iki min metrdən çox hündürlüyə malik Piştu qalası, Avarisin qalası, Kəleybər Cümə Məscidi və Kəleybərdən 50 km məsafədə yerləşən Şah Qasım Türbəsi Ərəsbaran bölgəsinin digər turistik görməli yerləri hesab olunur.

Bu bölgədə geniş şöhrət qazanmış qədim ağaclar da mövcuddur, o cümlədən 500 ildən çox yaşı olan, tamamilə canlı və təxminən üç metr diametrə malik Quvanıq kəndinin Çinar ağacı, dolanmış və cəlbedici gövdəsi və kötüklərinə malik Suma qəbiristanlığı kəndinin Sərv ağacı, Çəriq kəndinin Palıd ağacı və Şahheydər, Məkidi və Aşağı Tovla kəndlərinin qədim Çinar ağacları.