Baba Tahir Həmədani

Hicri beşinci əsrin arif və şairi, Üryan ləqəbli Baba Tahir Həmədanda doğulub. Bəziləri onun atasının adını Fereydun olaraq yazmışlar. Bəziləri Səlcuqlular dövründə yaşadığı və Səlcuqlu sultanı Tuğralla (öz məmləkətində) görüşdüyü zaman BabaTahiri səhvən Eyn əl-Qüzat Həmədani və ya Xacə Nasirəddin Tusinin müasirlərindən biri hesab etmişlər.

Baba Tahir dünyəvi maddi məhdudiyyətlərə və zahiri görkəminə fikir vermədiyi üçün Üryan adı ilə məşhurlaşıb. Onun güzəranının keyfiyyəti, təhsili və arif peşəsi haqqında çox az şey məlumdur. Onun dərvişliyi və xəlvətə çəkilməsi eləcə də ona aid edilən əfsanəvi hekayələr xarakterinin çox hissəsini qeyri-müəyyənlik dumanı içində qoyub. Baba Tahirin məşhurluğu və şöhrəti daha çox düşüncəsinin sadəliyi, ləhcəsinin düzgün fars dilinə yaxınlığı, sözlərinin axıcılığı, sözünün xoş ahəngdarlığı ilə bağlıdır. Ona aid edilən dübeyti bütün sadəliyi və psixikası ilə irfani mənalarla doludur, halbuki onların bir çoxunu əslində başqa şairlərin şeirləri hesab etmək olar. Onun ərəb dilində qısa sözlərlə qısa çıxışları onun hicri III-IV əsrlərdə təsəvvüf nəzəriyyələri ilə yaxından tanış olduğunu göstərir. Parsan/Əhli-Həqq dininin ardıcılları onu Əhli-Həqqin böyüklərindən olan Lorestani ilə yoldaşları sırasına daxil etmişlər. O, Lori ləhcəsində yazdığı dübeytilərindən əlavə, ərəb dilində qısa sözlər adı altında irfani risalələr qoyub getmişdir.

Onun dübeytiləri bir neçə dilə, o cümlədən fransız dilinə Klement Huart, ingilis dilinə Edvard Heron-Allen və Elizabeth Curtis Brenton tərəfindən tərcümə edilmişdir.