Əhəməni padşahlarının məzarı, qayaların qoynunda sirli bir məzar

Əhəməni padşahlarının məzarı, qayaların qoynunda sirli bir məzar

Ölümündən əvvəl Əhəməni padşahlarından dördü qayaların qoynunda özləri üçün qəbirlər qazdılar və burada bir neçə qəbir yaradıldı.

“Hüseynkoh” adlı dağın qoynunda, Nəqş Rüstəm adlanan tarixi ərazidə Kserksin (m.ö. 485-465-ci illərdə hökm sürmüş), I Dara (hökmdarlığı e.ə. 522-486-cı illərdə), I Ərdəşirin (hökmdarlığı) dörd daş qəbir var. 465-424-cü illər) və II Dara (e.ə. 423-404) qoparılıb Bu dörd məzar demək olar ki, bir-biri ilə eynidir, lakin I Daranın məzarı digər üç məzardan daha əhəmiyyətlidir, çünki orada çoxlu mixi yazılar var.

Daş məzarların mənşəyi

Görünür, Əhəmənilər dövründə ölüləri daş qəbirlərdə dəfn etmək ənənəsi midiyalılardan öyrənilib. Qərbi İranda Midiya dövrünə (e.ə. 678-549) aid olan qəbirlər belə bir iddianı sübut edir. Lakin Rüstəm Nəqşdə Əhəməni türbələrinin həyata keçirilmə forması, türbənin xarici və daxili xüsusiyyətləri tamamilə yenidir. Daş qəbirlərin yaradılmasına Əhəmənilərdən sonrakı rejimlərdə də baxılırdı.

Əhəməni türbələrinin xüsusiyyətləri

Dörd məzarın hamısının xarici görünüşü təxminən 60 metr hündürlükdə qayanın ürəyinə həkk olunmuş xaçlara bənzəyir. Çelipa, bir çox İran əsərlərində görünən xaça bənzər bir formadır. Qəbirlərin xaçlarının hündürlüyü 22 metr, hər birinin 11 metrə yaxın qolları var. Bu türbələr Əhəməni saraylarının giriş qapısını xatırladır, onun üzərində müxtəlif xalqlardan olan insanların şah taxtını daşıyan təsviri həkk olunub.

I Dara məzarı

I Dara eramızdan əvvəl 486-cı ildə ölümündən sonra bu türbədə dəfn edilmişdir. Görünür, Dariuş öz türbəsinin tikintisinə Susa və Persepolisdə Apadana sarayının tikintisi ilə eyni vaxtda başlayıb və bu məzar onun ölümündən bir neçə il əvvəl hazırlanıb. Daranın məzarının içərisində 9 qəbir var ki, bu da ondan əlavə, qohumları üçün də qəbirlərin hazırlandığını göstərir. Həmçinin onun məzarında görünə bilən yazılar çox böyük tarixi dəyərə malikdir və şəxsiyyəti və dövrü haqqında məlumatlar ehtiva edir.

Kserksin məzarı

Kserks eramızdan əvvəl 465-ci ildə kral qvardiyasının rəisinin sui-qəsdi ilə öldürüldü. O, 35 yaşında taxtda oturmuş və 20 ildən sonra bu məzarda dəfn edilmişdir. Bu türbə I Daranın məqbərəsindən 100 metr şərqdə yerləşir. Türbənin girişində 3x6,6 metr ölçüdə vestibül vardır. Türbədə yalnız bir otaq var, o, birbaşa qapının qarşısında yerləşir. Bu kamerada üç qəbir qazılıb və burada Kserksdən başqa kimin dəfn olunduğu məlum deyil. Bəzi detallara diqqət yetirilməsi, o cümlədən vestibülün uzununa oxunun türbənin xarici cəbhəsi ilə paralelliyi, onun I Daranın məzarı ilə memarlıq oxşarlığı ilə yanaşı, Kserksin bu türbədə dəfn edilməsi ehtimalını gücləndirir.

I Ərdəşirin türbəsi

I Ərdəşir eramızdan əvvəl 424-cü ildə təbii səbəblərdən öldü. Bu türbə Böyük Daranın məqbərəsindən 37 metr solda yerləşir. Bu türbənin içərisində Daranın məqbərəsini təqlid edərək ölüləri dəfn etmək üçün üç kamera quraşdırılıb, lakin Daranın qəbrində mövcud olan dəqiqlik haqqında məlumat yoxdur. Bu məqbərənin vestibülü düzbucaqlı və alçaq hündürlüyə malikdir. Bu məqbərədə kameralar da səhv yaradılmışdır və hər birində yalnız bir qəbir var. Bu türbənin I Ərdəşirə aid edilməsinin səbəbi təfərrüatlara etinasızlıq göstərdiyi üçün Kserksdən sonrakı dövrdə tikilmiş olmalıdır.

II Daranın məzarı

II Dara 20 illik hakimiyyətdən sonra eramızdan əvvəl 404-cü ildə təbii səbəblərdən öldü. Onun məzarı I Ərdəşir türbəsindən 33 metr aralıdadır və onun cənub-qərb tərəfində yerləşir. Bu türbə bilavasitə Zərdüşti Kəbəsi kimi tanınan binanın qarşısındadır. II Daranın məqbərəsində I Daranın məzarı ilə bağlı detallar görünmür və vestibülü üçbucaqlı formada olsa da, onun üç kamerası daha səliqəli həkk olunub. Bu düzbucaqlı otaqların hər birində bir qəbir var.

Əhəməni padşahlarının məzarlarının milli əsər kimi qeydiyyatı

Əhəməni padşahlarının daş məzarları kolleksiyası miladi 1931-ci ildə (miladi 1310) İranın milli əsərləri siyahısında 21-ci yerdə qeyd edilmişdir.