Təbriz Rəstgar Evi, Enişli-Yoxuşlu Tarixi Olan Bir Bina

Təbriz Rəstgar Evi, Enişli-Yoxuşlu Tarixi Olan Bir Bina

Bir zamanlar Nizam Universitetinin və Dövlət Səhiyyə İdarəsinin yerləşdiyi Təbriz Rəstgar Evi bu gün Ustad Şəhriyar Tədqiqat Fondu kimi fəaliyyətini davam etdirir.

Qədim evlər hər bir şəhərin tarixi kimliyinin sənədləridir. Bu evlər, sakinlərin yaşadığı bir tarixdən xəbər verir və hər biri özünəməxsus hekayələr və rəvayətlər yaratmışdır. Təbrizdə çoxlu tarixi evlər var ki, onların əksəriyyətinin istifadəsi dəyişmişdir və artıq orada kimsə yaşamır. Təbriz Rəstgar Evi də tikintisi təxminən bir əsr əvvələ dayanan bu tarixi evlərdən biridir. Bu ev yarandığı ilk illərdən bir inzibati və mədəni mərkəz şəklinə düşmüş və bu gün də bu şəkildə istifadə olunur.

Rəstgar Evinin Xüsusiyyətləri

Ev təxminən 420 kvadratmetr sahədə, üç mərtəbədə tikilmişdir və üç girişi var. Qərb girişi bu gün Ordu (Ərtəş) küçəsinə, şimal girişi "Hacı Rza" adlı bir xiyabana və cənub girişi Bağşimal küçəsinə açılır. Şimal girişi, hər iki tərəfində otaqlar yerləşən bir dəhliz vasitəsilə həyətə açılır. Həyətin daş suvanmış divarları var və ona baxan otaqların pəncərələri gözəl şəkildə çərçivələnmişdir.

Aşağı mərtəbənin kərpic divarları və kəsişən tağları var. Bu mərtəbənin şərq hissəsində küçəyə baxan çoxlu otaqlar tikilmişdir. Bu otaqlar uzun bir dəhlizlə əlaqələndirilmişdir. Binanın birinci mərtəbəsi də otaqların bir-biri ilə əlaqəli olduğu bir dəhlizə malikdir. Birinci mərtəbəyə binanın qərb hissəsindəki bir pilləkən vasitəsilə qalxmaq mümkündür. Binanın bu hissəsində keçmişdə iclaslar və toplantılar üçün istifadə olunan iki böyük otaq var. Əvvəllər Rəstgar Evində başqa bir yaşayış binası da var idi ki, bu gün həyətə qatılmışdır və ondan əsər-əlamət qalmamışdır.

Təbriz küləklərinin əksəriyyəti şimaldan əsdiyi üçün, Rəstgar Evinin L şəkilli dizaynı və tikinti istiqaməti küləklərdən və hava axınlarından yaxşı istifadə etməyə imkan verir və hava mübadiləsi avtomatik olaraq həyata keçirilir. Bu evin İranın bir çox tarixi evlərinə nisbətən müasir sayılmasına baxmayaraq, dizaynında sakinlərin yay və qış məkanlarında qalması üçün planlaşdırma aparılmışdır. Beləliklə, ətraf mühitlə maksimum uyğunluq əldə edilir və evin isidilməsi və soyudulması üçün minimum enerji sərf olunur.

Rəstgar Evinin Tarixçəsi

Tarixi Rəstgar Evinin tikintisi Birinci Pəhləvi dövrünə (XX əsrin əvvəlləri) qayıdır. Rəstgar Evi tikildikdən sonra, həmin dövrün siyasətçilərindən olan iki qardaş tərəfindən alınmışdır. Daha sonra, formasına və quruluşuna görə, müəyyən dövrlərdə inzibati və təhsil mərkəzi kimi istifadə edilmişdir. Birinci Pəhləvi dövründə bu ev "Nizam Liseyi" və ondan sonra Dövlət Səhiyyə İdarəsinin Mərkəzi olmuşdur. Bu dövrdən sonra Rəstgar soyadlı bir şəxs evi almış və o vaxtdan bəri bu ev onun adı ilə məşhurlaşmışdır.

Hal-hazırda bu binada "Şəhriyar Tədqiqat Fondu" adlı bir fond yerləşir. Bu fond Fars Dili və Ədəbiyyatı Akademiyasına aiddir və müasir İran şairi Seyid Məhəmmədhüseyn Behcət Təbrizinin adı ilə təsis edilmişdir. Şəhriyar 1907-ci il Miladi (1285-ci il Şəmsi) ilinin ilk günü Təbrizdə anadan olmuş və 1988-ci ildə (1367-ci il Şəmsi) vəfat etmişdir. O, tibb təhsilini son mərhələlərdə natamam qoymuşdur. Şəhriyar ömrü boyu Fars və Azərbaycan Türkcəsində şeirlər yazmışdır. "Heydərbabaya Salam" mənzuməsi onun ən məşhur əsərlərindən biridir ki, bu gün çox diqqət çəkir və Azərbaycan xalqının mədəniyyətinin bir hissəsi sayılır. Bu məşhur İran şairinin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün Şəhriyarın vəfat etdiyi gün İran təqvimində "Fars Şeir və Ədəbiyyatı Günü" kimi adlandırılmışdır.

Humanitar elmlər sahəsində fəaliyyət göstərən böyüklərin anım tədbirlərinin keçirilməsi Fondun ən mühüm vəzifəsidir. Kitab tənqidi iclaslarının keçirilməsi, Azərbaycan tarixi və şeir mövzularında kitabların nəşri bu Fondun digər fəaliyyətləridir.

Rəstgar Evinin Milli Qeydiyyatı

Bu tarixi ev 1999-cu ildə (1378-ci il Şəmsi) İranın milli abidələri siyahısına daxil edilmişdir.