Çini istehsalının üsulları və məharətləri

Çini, İslam Memarlığında Əhəmiyyətli Rol Oynayır

Çini, İranda müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsində ən vacib elementlərdən biri hesab olunur. Çininin möhkəmliyi və davamlılığı səbəbindən İslam memarlığında öz rolunu əsrlər boyu qorumuş və bu gün də müasir tikinti sahələrində geniş tətbiq sahələrinə malikdir.

Arxeoloji tapıntılar göstərir ki, İranda, eramızdan əvvəl təxminən 1250 il əvvəl, şüşə qablaşdırılmış kərpiclərin, bəzəkli çinilərin və minanın istehsalı başlanmışdır. O dövrlərdə gilini sobada bişirmək və üzərinə şüşə qatını tətbiq etmək texnologiyası kəşf edilmiş və İranın müxtəlif bölgələrində yayılmışdır. İslamın İran torpaqlarına daxil olmasından sonra çini, məscidlərin, müqəddəs yerlərin və evlərin daxili və xarici bəzəklərində istifadə edilməyə başlanmış və İslam memarlığının mühüm xüsusiyyətlərindən birinə çevrilmişdir. Bu dövrdə çini rəsm və dizaynı da geniş yayılmış və bu günə qədər bir sıra çini ilə bağlı sənət və bacarıq növləri mövcuddur. Hələ də bu sahədə çox sayda sənətkar çalışır. Texnologiyanın inkişafı çinilərin geniş miqyasda istehsalını mümkün etsə də, sənətkarın bacarığı və təcrübəsinin mühüm rol oynadığı ənənəvi istehsal metodları hələ də mövcuddur.

Çini İstehsalı və Dizaynı

Bu sənət sahəsi, müxtəlif rənglərdə çini və ya keramika qablarının hazırlanması və istehsalını əhatə edir. İranda bir çox tikilidə, çinilərin bir yerdə istifadə edilərək bir naxış və ya şəkil yaratması vacibdir. Bu prosesin hər bir çini üzərində həyata keçirilməsi və sonradan bu çini hissələrinin düzgün şəkildə düzülməsi xüsusi bacarıqlar tələb edir. Bu bacarıqlar zamanla inkişaf etmiş və yayılmışdır. Çini istehsalı və dizaynının müxtəlif növləri mövcuddur; bəzən bir çini sənətkarın əsəri olur və ona gözəl naxışlar əlavə edilir.

Zərin-Fam Çini

Çiniyə daş çaxmaq və qalay əlavə edilərək sarı və ya yaşıl rənglər əldə edilir. Bu məhsul "Zərin-Fam Çini" adlanır. Zərin-Fam çini daha çox İsfahan, Xorasanda Mərkəzi bölgələrində istehsal olunur və qızıl rəngi və parıltısı sayəsində tamaşaçıya qızıl səhifələr kimi görünür.

Mina Çini

Mina çini, geometrik, çiçək, bitki, islami və Xətai naxışları ilə bəzədilmiş bir çinidir. Bu tip çini nazik şüşə qatına görə "Mina" olaraq tanınır. Mina çinisinin istehsalı çox dəqiq və incə bir işdir və bunu yaratmaq üçün sənətkarın naxışları və materialları mükəmməl bir şəkildə bilmək lazımdır.

Yeddi Rəngli Çini

Yeddi rəngli çinilərdə çoxsaylı və rəngarəng dizaynlar olur. Bu dizaynları çini üzərində tətbiq etmək üçün əvvəlcə naxışlar kağıza çəkilir. Sonra kağız çininin üzərinə qoyulur və naxışlar iynə ilə çiniyə köçürülür. Sonraki mərhələdə kömür tozu çiniyə səpilir ki, naxışlar daha aydın görünsün. Bu şəkildə sənətkar yaranan naxışları tanıyaraq onları rəngləyə bilər. Yeddi rəngli çini daha sonra sobaya qoyulur və bişirildikdən sonra istifadəyə hazır olur.

Şəbəkə Çini

Digər bir çini istehsalı növü isə şəbəkə çinisidir, burada yeddi rəngli çinilərdən istifadə olunur. Bu üsulda çini xüsusi daltalarla şəbəkə formasında işlənir ki, işıq ondan keçə bilsin. Bu cür çinilər memarlıq bəzəklərində geniş istifadə olunur.

Asılı Çini

Bəzən çini başqa bəzək elementləri ilə, xüsusilə də kərpiclə birləşdirilərək xüsusi naxışlar yaradılır. Çini və kərpicin birləşməsi "Asılı Çini" və ya "Çini Binəyi" adlanır. Asılı çini daha çox xarici divar bəzəklərində istifadə olunur.

Mozaik Çini

Mozaik çini istehsalı, yeddi rəngli çini istehsalına bənzəyir. Bu üsulda, naxış əvvəlcə kağıza çəkilir və sonra şüşələnmiş çini üzərinə yapışdırılır. Sonra müxtəlif ölçülü daltalarla çini hissələri oyulur. Sonda bu hissələr üzərində incə işlər görülərək bir-birinə uyğunlaşdırılır. Çinilər yaxşıca birləşdirildikdən sonra yerə döşənir, üzərinə gips sürülür və gips qurudulana qədər gözlənilir.