Yeni ildə bərəkət əlaməti olaraq qablarda əkilib yaşıllaşaraq novruz süfrəsinə qoyulan buğda , mərci və ya digər taxıl və paxlalılar. Kimisi saxsı qablara küncüt əkməklə, kimisi də Xorlular kimi evin yeddi taxçasına taxıl əkməklə novruz səmənisini təmin edir.

Novruzda səməni adəti Cəmşidin şeytanları sıxışdırdıqdan sonra bitki və ağacların qurumuş torpağa qayıtması ilə əlaqələndirilir və deyirlər: Bu gündə hamı bir ovuc arpa bir qabda əkdilər. Bundan sonra bu ənənə sabit qalaraq və hər il Novruz bayramı ərəfəsində insanlar evlərində 7 qabda 7 növ taxıl əkərək və böyüməsi ilə yeni ildə hər bir bitkinin yaxşı və pis becərilməsi haqqında düşünəcəklər. Sasanilər dövründə, Novruza 25 gün qalmış sarayda 12 növ çiy gil sütuna yaşıl lobya əkilirdi. Göyərtilər fərvərdin altıncısında biçilib sarayda səpələnərdi və fərvərdin ayının 16-sı Mehr gününə qədər yığılmazdı. Hər bir bitkinin böyüməsi daha çox onun becərilməsi və istehsalının il ərzində daha yaxşı və bol olduğu bildirirdi. Bu gün səməni Novruzun on üçüncü gününə qədər saxlanılır və həmin gün axar suya atılır.

Səməni yəni il boyu bitmək və şadlıqdır .Səməni və onu suya atmaq adəti, Babil-Suriya ritualı olan Adonis yəni yaz bayramında bitki və çiçək əkmək və Adonisin cəsədi ilə bir göl və ya bulağa səkkiz gündən sonra bitki atmaq adəti ilə oxşardır.

Süfrələrin çoxunu ailələr hazırlayır. Ailənin anası bir neçə həftə əvvəl buğda, mərcimək, maş, və ya darı kimi bitkilərin toxumlarını qablarda isladıb, həyat və canlılıq xatırladan rəngarəng və təzə göyərtilərə çevirir.

Novruz süfrəsi il təhvilindən əvvəl sərilən və üzərinə Novruzun hər cür yeməkləri və simvolik ayin əşyaları qoyulan iri parça dəsmaldır. Hər birinin adı “S” hərfi ilə başlayan yeddi növ yemək olduğuna görə adətən “Həftsin süfrəsi” adlandırılır.

Tarixi rəvayətlərə görə, Sasanilər dövründə bir kişi gümüş süfrəyə yeddi sünbül , buğda, arpa, lobya, küncüt və düyü, həmçinin qənd parçaları, dinar və dirhəmlər qoyub şahın məclisinə daxil olub.

Bu gün də iranlılar Novruz süfrəsini yeddi növ yeməklə bəzəyirlər ki, bunlardan ən çox yayılmışları qırmızı alma, iydə, səməni, sirkə, sumaq, sünbül, sarımsaqdır.

Novruz süfrəsində yeddi xörəkdən əlavə; güzgü, lalə, şam, Quran (müsəlmanlar), Avesta (zərdüştlər), su ilə dolu kasa - içinə bir neçə yaşıl yarpaq, şümşad və portağal ,  qırmızı balıq olan kasa; bir neçə boyalı qaynadılmış yumurta; qırmızı nar; çörək; gümüş sikkələr , buğda, arpa, mərcimək və ya göyərti və s. qoyurlar.

Novruz süfrəsində olanların hər biri simvolik məna məsələn, güzgü paklıq təzahürü , əbədi varlığın, bəxt və qismətin əksidir; Şam işıq və nura işarədir və qaranlığı aradan qaldırır; Yumurta yaradılış və məhsuldarlığı simvollaşdırır; Balıq və şümşad su və həyat mələyi Veneranı simvollaşdırır; Səməni böyümə və həyat əlamətidir; Nar bərəkət və bolluq rəmzidir; Çörək bərəkət və bolluğu simvollaşdırır, sarımsaq illüziyaları və zərərli ruhları aradan qaldırır. Novruz süfrəsində olan səmənini Fərvərdin ayının 13-də suya atırlar.

Əslində Novruz süfrəsi əslində iranlıların yeni ilin əvvəlində dünyadan köçənlərin ruhlarını da dəvət edib qurduqları mənəvi ziyafət süfrəsidir. Novruz süfrəsi ailə üzvləri ilə mərhumun ruhunu bir araya gətirməkdə, ailə üzvləri arasında məsafə dairəsini aradan qaldırmaqda çox mühüm vəzifə oynayır. İranlılar harada olurlarsa olsunlar, ilin sonuna qədər evlərinə qayıtmağa və ailə üzvləri ilə birlikdə Novruz süfrəsində iştirak etməyə çalışırlar.

2016 cı ildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində  7 ölkənin üzvlüyü və 5 ölkənin qoşulması ilə (ümumilikdə 12 ölkə) YUNESKo nun qeyri maddi irsi siyahısına salınmışdır. Novruz iranlıların ən böyük milli bayramıdır. Novruz bayramının yaranma və başlama vaxtı dəqiq məlum deyil , sənədlərə və dəlillərə görə bu bayramın tarixi eramızdan min illərlə əvvələ gedib çıxır. Keçmişdə Novruzun mövqeyi sabit deyildi və bu gün Novruz dediyimiz İran təqvimini hazırlamaq üçün Hakim Ömər Xəyyam da daxil olmaqla bir sıra İran münəccimlərini bir araya toplayan padşah I Məlik şahın göstərişi ilə bağlıdır. Dəqiq hesablamalar apararaq Novruzun mövqeyi Fərvərdinin 1-nə təyin olundu. Novruzun ən mühüm simvolu Həftsin süfrəsi; İranın müxtəlif bölgələrində ən mühüm ümumi adətlərdən biri və Novruzu qeyd edən bütün etnik qruplar arasında ortaq ayinlərdən biridir.

Novruz  iranlıların yeni ili qarşılamaq üçün qədim bayramıdır.

Novruz baharın və yeni ilin başlanğıcı kimi tanınır və İran xalqı bu bayramı qədim zamanlardan bəri qeyd edir.

İran mədəniyyətində Novruz bayramı yaz fəsli və yeni ilin başlanğıcı kimi qeyd olunur. Novruz qədim zamanlardan qalan bir ənənədir və UNESCO tərəfindən “qeyri-maddi mədəni irs” kimi tanınıb. Bu qədim irs 2009-cu ildə (miladi 2003) YUNESKO tərəfindən qeydə alınıb. Bir neçə ay sonra, 2010-cu ildə (miladi 2004), YUNESKO-nun qərarı ilə 21 mart “Beynəlxalq Novruz Günü” elan edilib. Qədim İran cəmiyyətində əhalinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik olduğuna görə, Novruz ənənələri də əsasən kənd təsərrüfatı həyatı və qida istehsalı ilə bağlıdır.

Qış aylarında havanın soyuq olması səbəbilə kənd təsərrüfatı fəaliyyətləri dayanırdı və insanlar evlərinə çəkilirdilər. Buna görə də Novruz və baharın gəlişi onlara havanın yenidən isinməsi və iş və zəhmətin yeni mövsümünün başlanğıcı anlamına gəlirdi. Novruz təbiətin yenilənməsinin bir nişanəsi kimi qəbul olunur və İran xalqı bu bayramı ailə və qohumlarla görüşmək üçün bir fürsət hesab edir.

Novruz Bayramının Tarixi

Əldə edilən sübutlara əsasən, İran yaylasının sakinləri eramızdan əvvəl 3-cü minillikdən etibarən Novruzu qeyd edirdilər. Novruzun qeyd olunmasına dair qəti sübutlar Təxti-Cəmşid saray kompleksində müşahidə olunur. Əhəmənilər dövründə (e.ə. 550–330) həm xalq, həm də saray əhli Novruzu qeyd edirdi.

Novruz demək olar ki, bütün İran ərazisində, o cümlədən Mesopotamiya bölgəsində də hörmətlə qarşılanırdı. Lakin İranın şərqində, harada ki zərdüştilərin əksəriyyəti yaşayırdı, Novruzla bağlı sübutlara rast gəlinmir. Bu da Novruzun zərdüştiliklə birbaşa əlaqəsinin olmadığını göstərir. Bu iddianı dəstəkləyən başqa bir sübut da, Zərdüştilərin müqəddəs kitabı olan “Avesta”da Novruzdan bəhs edilməməsidir.

O dövrdə iranlıların təqvimi 7 aylıq yay və 5 aylıq qış dövrünə bölünürdü. Onlar noyabr ayının əvvəllərində baş verən bir günü – “Mehrgan” bayramını qeyd edirdilər. Bu bayram yay fəsli məhsullarının yığımının tamamlanmasını və qışa ehtiyat ərzaqla girməyi qeyd etmək üçün idi. Mehrgan bayramı, Novruzla yanaşı, İranın qonşu ölkələrində, o cümlədən bəzi ərəb icmaları arasında da qeyd olunurdu. Bəzi tarixçilərin fikrincə, Əhəmənilər hakimiyyətə gələndə İran xalqı hələ də Mehrgan bayramını əsas sayırdı, lakin Daranın (Dariyus I – e.ə. 522–486) dövründə yazın başlanğıcı rəsmi illik bayram kimi qəbul edildi.

Novruzun Tarix Boyu Qeyd Olunması

Əhəmənilər dövründə İran şahı Novruz günü Təxti-Cəmşiddə oturur və günəşin onun üzünə düşməsi üçün xüsusi yer seçilirdi. Həmin dövrdə fərqli təqvimlər mövcud olduğu üçün Parfiya və Sasani dövrlərində ilin ilk günü ilə bağlı fərqli yanaşmalar var idi. Qədim İranda insanlar ilin ilk 12 gününü bayram kimi qeyd edirdilər və 13-cü gün evdən çıxaraq “bəla və bədliyi uzaqlaşdırmaq” üçün təbiətə gedirdilər.

İslamdakından sonra da Novruz öz əvvəlki formasını saxladı. Xilafət dövründə bəzi xəlifələr Novruzu İslamdan öncəki dövrlə əlaqələndirib bəyənmirdilər, lakin İran müsəlmanları bu bayramı qoruyub saxladılar. Səlcuqlar dövründə (1037–1194), türk mənşəli hakimlər Novruzu dəstəkləmirdilər və İran təqvimində bəzi dəyişikliklər edildi. Lakin böyük alimlərdən biri olan Ömər Xəyyam və bir qrup riyaziyyatçı tərəfindən daha dəqiq bir təqvim tərtib edildi və Novruz onun başlanğıcı kimi qəbul olundu.

Səfəvilər dövründə (XVI–XVIII əsrlər) Novruz İslam ənənələri ilə birləşdirildi. Bu günün İranında Novruz dəqiq olaraq 21 mart – Fərvərdin ayının 1-i ilə üst-üstə düşür və hər il möhtəşəm ənənələrlə qeyd olunur.