Plov
Plov suda bişmiş düyü , bir az yağ və ya kərə yağı.
Plov adətən tərəvəz, paxlalılar, kələm, lobya, mərcimək, lobya, kişmiş, albalı, zirinc və s. kimi bəzi tərəvəzlər, paxlalılar və meyvələrlə bişirilir. Su və yağla heç bir qarışığı olmadan bişirilib süzülərək, kababla yeyilən düyü “çelo”, yağsız bişirilən və süzülməyən isə “kətə” və ya “kətə plov”dur; quru lobya və isti soğan ilə bişirilirsə, "Dəmə qoymaq"; və pomidor suyunda bişirilərsə, “İstanbuli plovu”; adlanır. Düyü dilimlənmiş portağal , yerkökü ilə suda və şəkərdə, dilimlənmiş püstə və badamla bişsə “şirin plov”, bişmiş unla isə “əriştə plov” adlanır.
Bu yeməyin uzun tarixi var və qeydlərdə hicri 10-cu əsrin əvvəllərindən günümüzə qədər gəlib çatmış ən qədim yemək bişirmə risaləsində müxtəlif saray mərasim plovları təsvir edilmişdir. Bu gün plov şəhər əhalisinin, xüsusən də düyü ilə zəngin olan Gilan və Mazandaran rayonlarının əhalisinin məşhur milli yeməklərindən biridir.
Ad | Plov |
Ölkə | İran |
Çlu kebab kubide (plovüstü lülə kabab)
Lülə kabab dünyada böyük nüfuza malik olan ən ləzzətli kamil İran yeməklərindən biridir, o qədər ki, əksər səyahətçilər və turistlər İrana səyahət edərkən ən azı bir dəfə bu yeməyi dadırlar. İranda bu yeməyin bişirilmə tarixini ən azı Nəsrəddin Şah Qacar dövründən izləmək olar ki, bir neçə dəyişikliklə tamamilə İran yeməyinə çevrilmişdir. Bu, ailə üçün gündəlik yeməkdən daha çox hər cür qonaqlıq və toplantılar üçün restoran yeməyidir. Əlbəttə bir çoxları evdə bu yeməyi bişirmək bacarığına malikdirlər, lakin onlar adətən bu çətinlik çəkmək istəmirlər.
Ola bilsin ki, lülə kababın adı onun hazırlanmasına aiddir. Lülə kabab bişirmək üçün lazım olan ət mal və təzə qoyun ətidir ki, birincisi az yağlı, ikincisi isə yüksək yağlı olduğuna görə tək istifadə oluna bilməz. Kababı bişirmək üçün əvvəlcə iki-üç dəfə çəkilmiş iki ətin, həmçinin yaxşıca çəkilmiş və suyu alınmış soğanın qarışığı bir neçə saat soyuducuda saxlanılır. Sonra bu qarışım duz, istiot və zəfəranla yaxşıca yoğrularaq yenidən soyuducuya qoyulur ki, şişə daha yaxşı yapışsın və ondan ayrılmasın. Manqalda bişirmək üçün kömür və odun hazırlandıqdan sonra kabab şişə çəkilir. Şişlər çevrilir
Kabab süfrəyə verilməyə hazırdır. Kabab şişləri ilə yanaşı, adətən bir neçə şiş pomidor da manqalda bişirilir. Bu yemək adətən zəfəranlı plovla verilir və yanına çiy soğan və reyhan qoyulur. İranlılar ətin zərərlərinin qarşısını almaq və qanda yağların artmaması üçün adətən sumaq adlanan çox faydalı və turş ədviyyatla kabab yeyirlər. Bir stəkan yerli ayran ilə çelokbab yesəniz, tamamilə İran yeməyi yemiş olacaqsınız.
Ad | Çlu kebab kubide (plovüstü lülə kabab) |
Ölkə | İran |
Toyuqlu zirinc plov
Toyuqlu zirinc plovu əksər məclislərdə süfrəyə verilən məşhur İran yeməklərindəndir. Digər ev yeməklərinə nisbətən daha asan və daha sürətli bişirilən bu yemək, demək olar ki, əksər ailə şənlikləri üçün sabit yeməklərdəndir. Bu yeməyi hazırlamaq üçün əvvəlcə toyuq ətini iri parçalara ayırıb duz, istiot və sarıkök kimi ədviyyatlarla dadlandırmaq lazımdır. Bu toyuq tikələri bişməzdən əvvəl bir müddət bu ədviyyatlarla qalsa, yeməyə daha yaxşı dad verəcək.
Sonra toyuq parçaları tamamilə qızılı rəngə qədər soğan və sarımsaqda qızardılır, sonra ədviyyatlar və tomat pastası əlavə edilir. Pasta toyuq tərəfindən tamamilə udulduqdan sonra, qidaya lazımi miqdarda su əlavə edin və az bir atəşə qoyun. Çox su bu yeməyin dadını pis edir. Bişirməzdən əvvəl toyuq ətinin dadlandırılması qoxunu aradan qaldırır və yeməyin dadını yaxşılaşdırır, bu, əlbəttə ki, kərəviz və yerkökü kimi tərəvəzlər və ya cəfəri əlavə etməklə edilə bilər. Ət yumşaq olanda və suyu sousa çevrildikdə onu süfrəyə vermək olar.
Zirinc plov hazırlamaq üçün düyünü həmişəki kimi süzdükdən sonra əvvəlcədən isladılmış zirincdən azca qovurub düyüyə zəfəran əlavə edirlər. Dəmləyərkən qazana bir qat düyü və bir qat toyuq əlavə edin və sonra yeməyi yumşaq odda qaynamağa buraxın. Nəhayət, boşqabda üzərinə bir az zəfəranlı plov tökülür.
Ad | Toyuqlu zirinc plov |
Ölkə | İran |
Mürəssə plov
Mürəssə plov, rəsmi və ənənəvi İran şənliklərinin əsas yeməyidir və toy cütlüyünə şirinlik gətirmək üçün tez-tez toylarda verilir. Mürəssə plov bütün İran yeməklərinin şahıdır. Bu yemək püstə, badam və zirinc kimi bahalı məhsullarına görə məclis və aristokratik yemək kimi tanınır.
Bu qarışıq plov, istifadə edildiyi parlaq qidalara görə daş-qaşlı plov kimi də tanınır. Səfəvilər dövründə İran mətbəxində çoxlu inkişaflar olmuşdur. Bu dövrdə çoxlu sayda ev yeməkləri icad edilmişdir. Bu yeməyin bəzəyi də xammalın keyfiyyəti və hazırlanma üsulu qədər önəmlidir və hər cür dilimlər düyünü bəzədiyi üçün estetik baxımdan İran xalçasına bənzəyir.
Bu şirin və dadlı yemək ağ plov , müxtəlif qoz-fındıq və quru meyvələrin, yəni püstə, badam, şirin portağal qabığı, zirinc, yerkökü və zəfəran, kişmiş və toyuq və ya qoyun əti ilə qarışığından hazırlanır, hər bir elementi bir xüsusiyyəti göstərir. Məsələn, zirinc yaqutu, püstə isə zümrüdləri simvollaşdırır. Bu göz oxşayan yemək zirinclərin turşluğunu tarazlaşdırmaq üçün bir az şəkərlə bişirilir. Yemək bişmiş toyuq və zəfəranla verilir.
Ad | Mürəssə plov |
Ölkə | İran |
Semnan səbzi plovu
Semnan vilayətinin enerjili və ədviyyatlı yerli yeməkləri İranın həmin bölgəsinin səhra əhalisinin iqliminin, mədəniyyətinin və həyat tərzinin rəng və qoxusuna malikdir. Bu əyalətə xas olan müxtəlif yeməklər arasında Səbzi plovu Semnan əhalisi arasında məşhur yeməkdir. İranın əksər bölgələrində səbzi plovu müxtəlif növlərdə hazırlanır və adətən balıqla verilir, lakin Semnanda səbzi plovunun fərqli növü var. Bu yemək Semnanın əksər yerlərində ailələr arasında kiçik fərqlərlə bişirilir. Bu, düyü, bir neçə növ göyərti (keşniş, pırasa, şüyüd, cəfəri və s.), mərcimək, lobya, ət, sarımsaq, zəfəran, soğan, duz , istiot , kartof, badımcan pomidor, çuğundur, ispanaq qarışığından ibarət yerli və ənənəvi yeməkdir. Plovun üzərinə ət parçaları, badımcan, pomidor yan-yana düzülür və yerli yağla süfrəyə verilir. Bu yeməyin dadı və ətri bu plovda istifadə edilən göyərtilərdən qaynaqlanır. Bu yeməyi qalın qazmağı var və Semnanlılar onu turşu və duzla və qatıq və ya tərəvəz salatı ilə qarışdırırlar.
Ad | Semnan səbzi plovu |
Ölkə | İran |
Şiraz kələm plovu
Fars vilayəti qədim sivilizasiyaya , qeyri-adi və nadir qədim abidələrə malikdir. Bu vilayətin paytaxtı Şirazdır. Bu şəhərdə bu bölgənin insanlarının mədəniyyətinə, adət-ənənələrinə və həyat tərzinə uyğun gələn ənənəvi, yerli və doyumlu yeməklər var.Kələm plovu İranın əksər şəhərlərində ənənəvi İran yeməklərindən biri kimi bişirilir, lakin Şirazi kələm plovu digər şəhərlərdəm tamamilə fərqli olan ən ləzzətli və məşhur Şirazi yeməyidir və tərkibindəki tərəvəzlər ona çoxlu qida dəyəri verib. Kələm plovu Şirazın doğma yeməyidir və onun hazırlanması çox vaxt tələb edir. Onu hazırlamaq üçün düyü, kələm, tərəvəzlər (tərxun, şüyüd, reyhan və kəvər), qiymə və noxud unundan istifadə edilir. Bu xörəyi adətən plovun arasına xırda küftə (noxud unu və soğanla qarışdırılmış qiymə, xırda-xırda küftələrdə qızardılır) və bişmiş kələm tikələri qoyularaq bişirilir. Adətən bu orijinal və dadlı yeməklə qatıq və tərəvəz yeyilir.
Ad | Şiraz kələm plovu |
Ölkə | İran |